JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Slektas fangarmar

Aschehougs nyutgitte klassikar fortener nye lesarar.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Magnhild Haalke deler lagnad med mange store diktarar: Ho er nesten gløymd.

Magnhild Haalke deler lagnad med mange store diktarar: Ho er nesten gløymd.

Foto: Leif Ørnelund

Magnhild Haalke deler lagnad med mange store diktarar: Ho er nesten gløymd.

Magnhild Haalke deler lagnad med mange store diktarar: Ho er nesten gløymd.

Foto: Leif Ørnelund

3662
20200710
3662
20200710

Roman

Magnhild Haalke:

Allis sønn

Aschehoug

Magnhild Haalke (1885–1984) skreiv 18 romanar og mange noveller og var ei viktig forfattarstemme i samtida. Diverre deler ho skjebne med mange store diktarar: Ho er nesten gløymd. Aschehoug skal ha ros for å gi ut debutromanen hennar frå 1937 på nytt.

Allis sønn er ikkje lystig lesnad, men stor litteratur. I eit sterkt og sikkert språk, med ordbilete henta frå miljøet sjølv, trer dette øysamfunnet fram for oss. Haalkes meisterklo syner seg også i måten ho lett og ledig lar synsvinkelen skifte frå person til person, ofte i same scene. Vi får heile samanhengen og ser korleis alle personane i dette dramaet strevar på sitt vis.

Stormfullt

Alli og sonen Elling, fire–fem år då handlinga tar til, bur på ei grisgrendt øy ein stad på trøndelagskysten. Det er vêrhardt og smått, sterke naturkrefter står rett utom stovedøra. Faren til Elling er fiskar og ute sju år i strekk. Han er heime i eit så avgrensa tidsrom og så veik i relasjonen til eigne foreldre at han ikkje maktar å rokke ved maktkonstellasjonane som har etablert seg i fråværet hans. Det er synd, for Alli kunne ha trunge ein alliert. I heimen her er det nemleg farmor og farfar til Elling som rår, særleg farmor. Alli ligg heilt under for svigermors vilje og humør og blir såleis pressa frå to kantar: frå svigerforeldra som jamt går inn for å kue henne, og frå dette litt ville og litt annleis barnet som ho ikkje veit korleis ho skal handtere. Ho har stor kjærleik for Elling, men like mykje bekymring og ikkje minst kjenner ho djup skam for alle påfunna hans. I dette samfunnet er det å stikke seg ut det same som å skjemme seg ut.

Alli slit seg dessutan ut med å ro gutungen over havet til skulen. Ho orkar ikkje tanken på at Ellings påfunn skal påføre dei endå meir skam om han skal «losjere» på fastlandet, slik dei andre ungane frå øyene gjer dei vekene det er skule.

Om naturen her er sterk og vill og set strenge rammer for tilværet, er livet inne i personane den største trugselen. Elling er eit kjenslevart barn som utfordrar omgivnadene med sterke fantasiar og språkleg kreativitet. Han har òg ei stor evne til å rime. Det må han ikkje, særleg ikkje lage sin eigen versjon av fadervår. Skapartrong og -evne hos gutungen støyter gong på gong mot skrankane og forboda dei vaksne set opp. Etter som Ellings styrke mentalt og fysisk aukar, blir samanstøytane med dei rundt han tilsvarande dramatiske.

Usynlege fangarmar

Allis sønn har ein tone av determinisme og undergang og kan minne litt om ein annan stor forfattar eit par generasjonar før, naturalisten Amalie Skram. Også hos Haalke viklar dei usynlege fangarmane i ei slekt gong på gong personane inn i kvarandre på øydeleggande vis. Dei kjem seg ikkje laus, men kjem heller ikkje fram til nokon større nærleik eller varme. I staden blir det dei destruktive kreftene som vinn. Det er som om stormane på havet kryp heilt inn i menneskesinna.

1937 var mange tiår før eit forbod mot å slå barn vart nedfelt i lova, det er lett å peike på mangt som er betra sidan då. Først og fremst har vi ein heilt annan velstand med andre og friare rammer for livet vårt. Det er heller ikkje mange som lever i så isolerte samfunn som familien på Bekkerøya. Likevel er dei yngste blant oss stadig prisgitt dei som dei til kvar tid har rundt seg i den inste krinsen, like utsette for mørke og angst hos dei næraste omsorgspersonane.

Allis sønn kan lesast med stort utbytte også i dag.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er forfattar, lektor og fast skribent for Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Roman

Magnhild Haalke:

Allis sønn

Aschehoug

Magnhild Haalke (1885–1984) skreiv 18 romanar og mange noveller og var ei viktig forfattarstemme i samtida. Diverre deler ho skjebne med mange store diktarar: Ho er nesten gløymd. Aschehoug skal ha ros for å gi ut debutromanen hennar frå 1937 på nytt.

Allis sønn er ikkje lystig lesnad, men stor litteratur. I eit sterkt og sikkert språk, med ordbilete henta frå miljøet sjølv, trer dette øysamfunnet fram for oss. Haalkes meisterklo syner seg også i måten ho lett og ledig lar synsvinkelen skifte frå person til person, ofte i same scene. Vi får heile samanhengen og ser korleis alle personane i dette dramaet strevar på sitt vis.

Stormfullt

Alli og sonen Elling, fire–fem år då handlinga tar til, bur på ei grisgrendt øy ein stad på trøndelagskysten. Det er vêrhardt og smått, sterke naturkrefter står rett utom stovedøra. Faren til Elling er fiskar og ute sju år i strekk. Han er heime i eit så avgrensa tidsrom og så veik i relasjonen til eigne foreldre at han ikkje maktar å rokke ved maktkonstellasjonane som har etablert seg i fråværet hans. Det er synd, for Alli kunne ha trunge ein alliert. I heimen her er det nemleg farmor og farfar til Elling som rår, særleg farmor. Alli ligg heilt under for svigermors vilje og humør og blir såleis pressa frå to kantar: frå svigerforeldra som jamt går inn for å kue henne, og frå dette litt ville og litt annleis barnet som ho ikkje veit korleis ho skal handtere. Ho har stor kjærleik for Elling, men like mykje bekymring og ikkje minst kjenner ho djup skam for alle påfunna hans. I dette samfunnet er det å stikke seg ut det same som å skjemme seg ut.

Alli slit seg dessutan ut med å ro gutungen over havet til skulen. Ho orkar ikkje tanken på at Ellings påfunn skal påføre dei endå meir skam om han skal «losjere» på fastlandet, slik dei andre ungane frå øyene gjer dei vekene det er skule.

Om naturen her er sterk og vill og set strenge rammer for tilværet, er livet inne i personane den største trugselen. Elling er eit kjenslevart barn som utfordrar omgivnadene med sterke fantasiar og språkleg kreativitet. Han har òg ei stor evne til å rime. Det må han ikkje, særleg ikkje lage sin eigen versjon av fadervår. Skapartrong og -evne hos gutungen støyter gong på gong mot skrankane og forboda dei vaksne set opp. Etter som Ellings styrke mentalt og fysisk aukar, blir samanstøytane med dei rundt han tilsvarande dramatiske.

Usynlege fangarmar

Allis sønn har ein tone av determinisme og undergang og kan minne litt om ein annan stor forfattar eit par generasjonar før, naturalisten Amalie Skram. Også hos Haalke viklar dei usynlege fangarmane i ei slekt gong på gong personane inn i kvarandre på øydeleggande vis. Dei kjem seg ikkje laus, men kjem heller ikkje fram til nokon større nærleik eller varme. I staden blir det dei destruktive kreftene som vinn. Det er som om stormane på havet kryp heilt inn i menneskesinna.

1937 var mange tiår før eit forbod mot å slå barn vart nedfelt i lova, det er lett å peike på mangt som er betra sidan då. Først og fremst har vi ein heilt annan velstand med andre og friare rammer for livet vårt. Det er heller ikkje mange som lever i så isolerte samfunn som familien på Bekkerøya. Likevel er dei yngste blant oss stadig prisgitt dei som dei til kvar tid har rundt seg i den inste krinsen, like utsette for mørke og angst hos dei næraste omsorgspersonane.

Allis sønn kan lesast med stort utbytte også i dag.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er forfattar, lektor og fast skribent for Dag og Tid.

Det er som om stormane på havet kryp heilt inn i menneskesinna.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Foto: Nina Djæff

BokMeldingar
Ronny Spaans

Eit sandkorn i maskineriet

Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Ordskifte
PerVaglum

Vestre må avslutte konflikter og beklage

«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis