Debattbok

Red: Espen Ottosen

Kristendom og politikk – En debattbok

Lunde Forlag

Kristendom og politikk er ei debattbok, så difor vert meldinga av boka like mykje eit innlegg i debatten ho inviterer til, som ei vurdering av kor bra ho er som debattbok. Ho er bygd opp slik at fire kristne partipolitikarar kvar først har eit hovudinnlegg, etterfølgt av korte kommentarar frå dei andre tre. Til slutt har alle fire nokre korte kommentarar. Dei fire er Johan Edvard Grimstad frå Sp, Rolf Kjøde frå KrF, Janne Haaland Matlary frå H og Torkild Åmland frå Frp.

Kva debatterer dei? Dels skal dei gjera greie for korleis dei hamna i desse ulike partia, trass i at dei alle er kristne. Dels skal dei meir prinsipielt seia noko om i kva mon deira religion kan og skal skiljast frå politikk.

Når det gjeld dette siste, prinsipielle spørsmålet: Alle vi som deltek i politiske debattar, har med oss grunnleggjande verdiar, kristne, humanetiske, muslimske, ateistiske eller agnostiske eller andre. Heldigvis er det slik i demokratiet vårt at vi har ytrings- og religionsfridom, og det gjeld sjølvsagt også i dei politiske debattane. Difor er det ingen som hindrar nokon i å trekkja religionen sin inn i politikken.

Dobbeltstemme

Men noko heilt anna er om det aukar oppslutninga om standpunktet. Sjølvsagt kan det henda at einskilde kristne som enno er usikre, lar seg overtyda til å verta abortmotstandarar etter at ein politikar har vist til at det er på line med eit direkte bod frå Gud å gå mot abort. Men ikkje-truande vil ikkje bry seg om slik grunngjeving. Bruk av Gud er i strid med likskapen mellom debattdeltakarane. Når ein hentar Gud inn i debatten er det som om ein gjer krav på dobbeltrøyst. Demokrati tyder folkestyre, at menneske styrer, ikkje Gud.

Om ein verkeleg vil deltaka i ein demokratisk debatt, må ein omsetja sine verdiar til eit fellesspråk. I Stortinget kan ingen halda innlegg på framande språk. Alle må bruka det norske fellesspråket, ettersom kommunikasjon er eit krav for demokratisk debatt.

Dette er etter mitt syn så innlysande at ein må spørja seg om kvifor det i det heile teke vert teke opp som problem. Svaret er at det må sjåast i samanheng med ei noko traumatisk sekularistisk utvikling: Statskyrkja er avskaffa, og det vert stadig færre som er aktivt kristne, medan motreaksjonar mot ein aggressiv islam som samansmeltar religion og politikk, vert opplevd som trugande også for kristne.

Religionsforståinga

Kva så med det første spørsmålet? Her får vi sanneleg demonstrert ikkje berre ulik partipolitikk, men like mykje ulik religionsforståing. Senterpartisten Grimstad meiner tydelegvis at Jesus var ein typisk senterpartist: «For meg er Jesus en person som bryr seg om hele mennesket og hele samfunnet. Derfor mener jeg det er viktig at alle får en mulighet til å leve et godt liv i hele landet. Forvalterprinsippet tilsier at vi skal befolke hele Norge, så mye som mulig.»

KrF-aren Kjøde er den som tydelegast vil blanda kristendom og politikk. Han avviser «premisset om at det som er fritt for Gud, er allment». Slik avviser han at det finst eit verkeleg felles sekulært rom. Han går då også langt i retning av å avvisa at det kan vera kristeleg at Frp vil tillate oljeboring utanfor Lofoten eller fremja liberalistisk individualisme.

Frp-aren Åmland høyrer rett nok heime i den verdikonservative delen av partiet, men legg likevel stor vekt på Luther som fremjar av personleg initiativ og frigjerar av det økonomiske systemet vi har i dag.

Haaland Matlary er naturleg nok den filosofisk mest interessante av dei tre, katolikk som ho er, med tilslutning til ein thomistisk tradisjon som har teke opp i seg arven frå antikken. Vel verdt å lesa. I verdipakken hennar, motsett dei tre lutheranarane, er det ikkje berre kristendom, men mykje filosofisk rasjonalisme. Ho er tydeleg på at innan politikk er det berre rasjonalitet som gjeld, noko som interessant nok er same posisjon som muslimen Hadja Tajik står for.

Dette var mykje mine debattinnlegg. Er boka – uavhengig av det – ei god debattbok? Nei. Kven andre utanfor kristenfolket enn ein meldar som meg vil lesa henne? Dei fire forfattarane er også alt for samde. Dessutan tykkjer eg innlegga slår over i mykje oppramsing av partiprogram.

Arild Pedersen