Roman

Frederik Svindland:

Engelsk tåke

Cappelen Damm

Frederik Svindland (f. 1985) markerte seg med debutromanen Pelargonia (2016) ved å få Saabye-stipendet for beste debutant på Cappelen samtidig som han blei nominert til Vesaas-prisen, og utan å ha lese Pelargonia, tør eg meine at dette var fortent, sidan oppfølgjaren Engelsk tåke viser eit språkleg og litterært talent utanom det vanlege.

Det går først og fremst på ein velutvikla observasjonsevne der presise og skarpe detaljar blir kopla til friske og overraskande bilde henta frå naturen eller frå nære mellommenneskelege relasjonar. Det er denne språklege styrken som er berebjelken i det han skriv, for det er lite av ytre handling å vise til, ja, så lite at det innimellom kan verke uklart og fragmentarisk.

Minne

Kort fortalt: Boka handlar om ein ung mann som har flytta ut av barndomsheimen til ein studenthybel i byen, men som i tankane framleis bur hos foreldra og lever tett på landskapet han har vakse opp med rundt Porsgrunn. Frå dette landskapet har han gode minne om faren: vedhogst, fisketurar, toppturar og streifturar i skog og mark, der han synest å ane noko bakanfor det konkret synlege. Dette doble i forholdet mellom ytre og indre landskap kjem klart fram i ein hogstscene der far og son sankar vinterved: «Jeg står nede ved strømhuset, føler at vi trenger oss inn i et gravfølge og stjeler sorgen, sleper den ut etter føttene, minne etter minne, at det er selve hukommelsen til skogen vi fjerner.»

Faren er pensjonist, rastlaus og enda ikkje heilt omstilt til eit rolegare liv. Mora lever på minne frå oppveksten i Sveits, er litt glømsk, litt puslete, og sonen, forteljaren, har problem med desse endringane i kvardagslivet samtidig som han kjenner på einsemda i hybellivet. Han er vand til det stabile, det jordnære og nøyaktige der alt har sin faste plass i ei slags hyllest til det store i det vesle, til kvardagslivets poesi: «Det er ingen å legge skylden på, bare tingenes uavkortede forløp, vilkårene vi er prisgitt og som aldri endrer seg.»

Annleis stemme

Men sjølv om Svindland dyrkar det nære og tilforlatelege, finst også motsetninga der, avstanden og det utilnærmelege, fint registrert gjennom dei nye naboane som «på vei inn eller ut løfter hånden til hilsen slik man løfter grener i uframkommelige skoger». Og eit anna nabohus som stadig skiftar eigar, ser han slik: «Det huset blir aldri et skikkelig hus, får aldri ro over seg, får aldri et eget ansikt, bare dette sårede og stundesløse uttrykket som om det ikke kjenner annet enn tomheten av å bli fraflyttet.»

Med desse to korte og stilreine romanane vil Svindland bli lagd merke til som ei litt annleis stemme i samtidslitteraturen. Svindland ropar ikkje høgt, men ser klart, og han kan skildre ein solnedgang bedøvande vakkert: «Solen har gått ned, men lyset har ikke rukket å dra seg helt unna, det sitter igjen i tingene som om det var deres eget lys, furuenes lys, hustakenes lys, et stille utpust i skyggene. Bergskulderen børster dagen forsiktig av seg.»

Oddmund Hagen

Oddmund Hagen er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.