Bok
Krafta i språket
Koke bjørn er ein meisterleg roman om skrift og kunnskap, tvil og tru, knuste draumar og jakta på ein drapsmann.
Mikael Niemi har dikta i fotefara til Lars Levi Læstadius.
Foto: Peter Knutson
Lars Levi Læstadius (1800–1861) var teolog og karismatisk forkynnar, fødd i Jäkkvik i Nord-Sverige, og det var i Nord-Sverige han hadde sitt virke som prost i Karesuando og seinare i Pajala. Den religiøse vekkinga han stod i spissen for, fann rotfeste over heile Nordkalotten og bar i seg både sosialt opprør og religiøs fanatisme. Det toppa seg med Kautokeino-opprøret, der både lensmannen og handelsmannen blei drepne.
Men Læstadius var meir enn ein puritansk fanatikar. Han var også ein kjend botanikar i arven etter Carl von Linné, skolert i klassiske språk og ein habil etnograf. Det er i spennet mellom religion og vitskap Mikael Niemi teiknar eit fiktivt og sympatisk portrett av sambygdingen Læstadius som eit barn av opplysningstida, prega av tvil og tru.
Storslått
Koke bjørn, på svensk i 2017, er ein storslått roman som ber i seg både ei kriminalgåte og ei kjærleikshistorie samtidig som han femner vidt i å skildre eit svensk-finsk-samisk miljø i Tornedalen tidleg i 1850-åra, knua under ein botnlaus fattigdom, analfabetisme, drukkenskap, lovløyse, ryktespreiing, råskap og ein skremmande inkompetanse hos representantane for styresmaktene.
Ein dag blir ei ung jente funnen død, og lensmannen konkluderer med at ho er tatt av bjørn. Læstadius, som er tillagt trekk både frå Sherlock Holmes og frå William av Canterbury (frå Umberto Ecos Rosens navn) gjer sine eigne undersøkingar baserte på botanisk kunnskap, psykologi og det siste innanfor vitskapleg forsking, og han har sameguten Jussi som hjelpar, ein forkommen ungdom som Læstadius har tatt inn i familien.
Dei to skal få meir å bryne seg på, for snart skjer det eit nytt drap som lensmannen meiner er sjølvdrap, og etter kvart som Læstadius blamerer lensmannen, kjem både han og Jussi i fare, for det går ein kynisk drapsmann laus i bygda, og han skyr ingen middel anten det er valdtekt eller rovmord.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
