JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Heite kjelder, kald himmel

Jón Kalman Stefánsson har skrive ein fabelaktig roman og lengt og lagnad.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Den islandske forfattaren Jón Kalmann Stefánsson skriv om eit lite samfunn på landsbygda.

Den islandske forfattaren Jón Kalmann Stefánsson skriv om eit lite samfunn på landsbygda.

Foto: Forlaget Press

Den islandske forfattaren Jón Kalmann Stefánsson skriv om eit lite samfunn på landsbygda.

Den islandske forfattaren Jón Kalmann Stefánsson skriv om eit lite samfunn på landsbygda.

Foto: Forlaget Press

3656
20180601
3656
20180601

Roman

Jón Kalman Stefánsson:

Sommerlys, og så kommer natten

Omsett av Tone Myklebost
Forlaget Press

I episode åtte av den siste Twin Peaks-sesongen siterer ein skremmande figur eit dikt som tek til slik: «This is the water, and this is the well. Drink full, and descend!» Som me veit, er ikkje vatnet like godt i alle kjelder, og somme gjer ein uklokt i å stiga ned i. På (eller i) Island er dette konkret røynd, men også ein så nærliggjande metafor at han ikkje treng nemnast.

I gjennombrotsromanen Sommerlys, og så kommer natten av Jón Kalman Stefánsson meiner eg å merka at det ligg ei unik røynsle av det livgjevande og øydeleggjande or same brunn attom sjølv daglegdagse ord, men hadde eg sansa dette om forfattaren var ukjend og alle islandske koordinatar vart fjerna frå teksten? Sagt på ein annan måte: Kor mykje av lesaren er det i boka, slik lesaren opplever henne? Ja, det er sjølvsagt eit generelt spørsmål, men det er noko ved denne romanen som gjer det generelle ekstra aktuelt, og kan hende kjem det av perspektivet.

På landsbygda

Boka er skriven i første person fleirtal, og tek utgangspunkt i eit miljø eg kjenner godt, nemleg eit lite samfunn på landsbygda, nokre tiår attende. Her har me ei postdame, Ágústa, som veit alt om alle, sidan ho forstår postkontoret som eit postopneri, men ho er ein god demokrat og deler kunnskapen med ålmenta. Ho er såleis ei kjelde, både varm og kald, for det skrivande kollektivet. Og ho har mykje å fortelja, for dei mange personane i boka har først og fremst ein streng kvar å spela på, det gjer dei spennande, om ikkje alltid like truverdige. Nokre identifiserer seg ved ein dominerande eigenskap eller dragnad, oftast av seksuell karakter, men stundom òg av intellektuell eller kunstnarleg natur. Somme, til dømes den tidlegare direktøren på trikotasjefabrikken, kjem brått til eit vendepunkt, direktøren legg attom seg det tidlegare livet for å læra om universet og æva, og som mange andre i boka går han heilt og fullt inn for det som interesserer han. Somme søkjer altså mot det store, og finn seg sjølv der. For andre smakar det smærre betre, som for flyttebilføraren Jakob. Det beste han veit er å køyra flyttebil.

Magisk realisme

Det vert sagt av kollektivet i teksten at folk lever lenge på den vesle staden, og at det truleg kjem av at dei ikkje har kyrkjegard der. Dette minner meg om eit fenomen frå ei bok som no truleg ikkje vert hugsa av så fælt mange, nemleg Kings RowDen evige gåte på norsk – av amerikanaren Henry Bellamann, sjølvsagt ikkje omsett til norsk av Lalla Carlsen, men av Lalli Knutsen. Der er eit mentalsjukehus den dominerande bygningen i ein liten by, og nærværet av denne institusjonen gjer folk mentalt sjuke. Med andre ord: Det skal mykje til for å leva utan føredøme. Det ein ser ikring seg, er med på å skapa ideen om korleis livet skal eller kan vera. Men lukka, kva no det eigentleg er for noko, anna enn å gløyma seg og sitt, tykkjest reservert for slike som ikkje tek over ambisjonar som andre har formulert, men som finn det tilfredsstillande utanfor seg sjølv, same kva status det har.

Boka høyrer til i den magiske realismen, med romantiske drag av affinitet til det fabelaktige, men mest av alt handlar ho om mennesket på den tynne skorpa mellom himmel og helvete, og aller best vert dette skildra mot slutten, i kjærleikssoga om Benedikt og Thuridur. Vakkert og forferdeleg på same tid.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Roman

Jón Kalman Stefánsson:

Sommerlys, og så kommer natten

Omsett av Tone Myklebost
Forlaget Press

I episode åtte av den siste Twin Peaks-sesongen siterer ein skremmande figur eit dikt som tek til slik: «This is the water, and this is the well. Drink full, and descend!» Som me veit, er ikkje vatnet like godt i alle kjelder, og somme gjer ein uklokt i å stiga ned i. På (eller i) Island er dette konkret røynd, men også ein så nærliggjande metafor at han ikkje treng nemnast.

I gjennombrotsromanen Sommerlys, og så kommer natten av Jón Kalman Stefánsson meiner eg å merka at det ligg ei unik røynsle av det livgjevande og øydeleggjande or same brunn attom sjølv daglegdagse ord, men hadde eg sansa dette om forfattaren var ukjend og alle islandske koordinatar vart fjerna frå teksten? Sagt på ein annan måte: Kor mykje av lesaren er det i boka, slik lesaren opplever henne? Ja, det er sjølvsagt eit generelt spørsmål, men det er noko ved denne romanen som gjer det generelle ekstra aktuelt, og kan hende kjem det av perspektivet.

På landsbygda

Boka er skriven i første person fleirtal, og tek utgangspunkt i eit miljø eg kjenner godt, nemleg eit lite samfunn på landsbygda, nokre tiår attende. Her har me ei postdame, Ágústa, som veit alt om alle, sidan ho forstår postkontoret som eit postopneri, men ho er ein god demokrat og deler kunnskapen med ålmenta. Ho er såleis ei kjelde, både varm og kald, for det skrivande kollektivet. Og ho har mykje å fortelja, for dei mange personane i boka har først og fremst ein streng kvar å spela på, det gjer dei spennande, om ikkje alltid like truverdige. Nokre identifiserer seg ved ein dominerande eigenskap eller dragnad, oftast av seksuell karakter, men stundom òg av intellektuell eller kunstnarleg natur. Somme, til dømes den tidlegare direktøren på trikotasjefabrikken, kjem brått til eit vendepunkt, direktøren legg attom seg det tidlegare livet for å læra om universet og æva, og som mange andre i boka går han heilt og fullt inn for det som interesserer han. Somme søkjer altså mot det store, og finn seg sjølv der. For andre smakar det smærre betre, som for flyttebilføraren Jakob. Det beste han veit er å køyra flyttebil.

Magisk realisme

Det vert sagt av kollektivet i teksten at folk lever lenge på den vesle staden, og at det truleg kjem av at dei ikkje har kyrkjegard der. Dette minner meg om eit fenomen frå ei bok som no truleg ikkje vert hugsa av så fælt mange, nemleg Kings RowDen evige gåte på norsk – av amerikanaren Henry Bellamann, sjølvsagt ikkje omsett til norsk av Lalla Carlsen, men av Lalli Knutsen. Der er eit mentalsjukehus den dominerande bygningen i ein liten by, og nærværet av denne institusjonen gjer folk mentalt sjuke. Med andre ord: Det skal mykje til for å leva utan føredøme. Det ein ser ikring seg, er med på å skapa ideen om korleis livet skal eller kan vera. Men lukka, kva no det eigentleg er for noko, anna enn å gløyma seg og sitt, tykkjest reservert for slike som ikkje tek over ambisjonar som andre har formulert, men som finn det tilfredsstillande utanfor seg sjølv, same kva status det har.

Boka høyrer til i den magiske realismen, med romantiske drag av affinitet til det fabelaktige, men mest av alt handlar ho om mennesket på den tynne skorpa mellom himmel og helvete, og aller best vert dette skildra mot slutten, i kjærleikssoga om Benedikt og Thuridur. Vakkert og forferdeleg på same tid.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Boka høyrer til i den magiske realismen, med romantiske drag av affinitet til det fabelaktige.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis