Roman

Jonas Hassen Khemiri:

Pappaklausulen

Omsett av Andreas Eilert Østby
Gyldendal

Det er gått nesten tre år sidan førre roman av Jonas Hassen Khemiri. Då var forfattaren godt etablert og kjend, òg for norske lesarar, men Alt jeg ikke husker blei eit større gjennombrot for svensken. Pappaklausulen kom på norsk og svensk same dag, og eg starta lesinga med enorme forventningar. Denne gongen blei eg dessverre skuffa.

Ein vanleg familie

Romanen går føre seg i Stockholm, der vi får forteljinga om ein familie frå fleire perspektiv. Dei som fortel mest, er ein far og ein vaksen son. Vi får aldri vite namna på personane, alle er nemnde med formuleringar som «en far som er en farfar» og «en kjæreste som er en mor». Namn på stader er ofte kamuflerte på same måte.

Eg les dette grepet som eit ønske om å få oss til å legge frå oss dei fleirkulturelle brillene. Det er berrsynleg at faren har eit anna namn enn medelsvensson, og at han kjem frå ein annan verdsdel. Men likevel: Dersom han heiter Abdullah og kjem frå Libya, eller Tunisia, slik som Khemiris eigen far gjer, er ikkje det det viktige her. I Stockholm er slike familiar like vanlege som alle andre. Kulturkrasjen blir heller eit krydder i denne historia, som handlar om ei rekke usympatiske figurar, deriblant ein forvirra småbarnsfar og ein bestefar med urimelege krav til omgivnadene. Alle slit med sitt: kjærleiken, barn og ikkje barn, familieband, identitet, kvardag og ikkje minst kvarandre.

Overflatisk lappeteppe

Undervegs forstår eg ikkje kvifor Khemiri har valt å fortelje ut frå så mange vinklar. I tillegg til sentrale personar i boka, som sonen og søstera og faren deira, får vi kjappe innblikk i tankane til alt frå eit gjenferd til ein eittåring – sistnemnde det einaste eget i boka. Når forfattaren ikkje eingong avslører namna på personane, blir det litt vanskeleg å henge med, og etter kvart blir det nesten ei plage med alle desse «en mor som er en farmor» og «en natt som ikke er en natt». Men når eg er ferdig, blir det som å ha laga eit komplett lappeteppe, det er fargerikt og artig. Og det er tankevekkande, dette med eittåringen; det er vel kanskje han, som er så rein og ny, som er den einaste fornuftige her?

Forteljarteknisk er boka stilig, men personane er så usympatiske at dei blir uinteressante, og då treffer det ikkje meg godt nok. Romanen er lett å lese og underhaldande nok, men eg saknar meir driv, eg får ikkje heilt tak i motivasjonen bak. Ikkje eingong forsøka på humor fungerer på meg, eg opplever dei som krampaktige, slik som når mora fortel om ein gong ho måtte steppe inn som fotballdommar på laget til dottera: «Offside? Hva er offside igjen?»

Forlaget omtaler Pappaklausulen som ein personleg roman, og kan hende forsterkar det problemet for meg. Eg er klar for å lese noko nært eller iallfall nødvendig med hovudpersonar eg ønsker det skal gå godt for. I staden blir eg sitjande igjen med ein heilt grei, men litt overflatisk roman som eg kjem til å gløyme ganske fort.

Katrine Judit Urke

Katrine Judit Urke er bibliotekar og fast bokmeldar i Dag og Tid.