Roman

Rachel Cusk:

Transitt

Omsett av Agnete Øye
Gyldendal

Eg var begeistra då eg melde Rachel Cusks første bok i ein trilogi i januar i år. Då skreiv eg at eg håpa på å bli betre kjend med hovudpersonen i oppfølgaren, som no har kome ut på norsk. Eg har ikkje blitt så veldig mykje klokare på Faye, men eg er trur eg har blitt klokare elles, og om mogeleg enda meir begeistra for Rachel Cusk.

Monologar

Transitt er ein frittståande oppfølgar til Omriss. Tredjeboka, Kudos, er planlagt gitt ut på norsk til våren, mens heile trilogien er ute på engelsk.

På same måte som i førsteboka møter vi i Transitt nye personar i så godt som alle kapitla, og denne romanen består òg nesten berre av samtalar.

I Omriss opplevde eg samtalane med dei ulike personane som monologar; hovudpersonen slapp nesten ikkje til. I andreboka får vi høyre noko meir frå Faye. Men det er så lite at eg framleis ikkje er sikker på om ho som forteljar vel å halde igjen informasjon, om ho «klipper» vekk litt av det ho seier. Men kanskje er det faktisk mogeleg å treffe så mange menneske som berre snakkar om seg sjølv: «Jeg hadde, sa jeg, funnet ut mer ved å lytte enn jeg noen gang hadde trodd var mulig.»

Ville historier

Romanen inneheld så mange rare figurar, desse er sjeldan blant Fayes nære venar eller familie, men oftare relasjonar som kjem og går, som ein snikkar, naboar, elevar og forfattarkollegaer. Av og til opplever eg det som å sjå humorprogrammet Du skal høre mye; det er litt av nokre historier vi får servert av persongalleriet. Men det er kanskje upresist å kalle figurane rare. Grunnen til at personane er så fargerike, mens dei eigentleg er nokså vanlege, er at alle byr slik på seg sjølv, dei er så herleg ærlege.

Sjølv om boka er dialogtung, evnar Cusk å gjere forteljinga levande ved å veksle mellom ulike sitatteknikkar og å flette inn miljø- og personskildringar, fleire av dei skarpe og kostelege. Her vil eg gjerne trekke fram ei scene der Faye er hos frisøren, Dale, og høyrer han fortelje frå det tidlegare utsvevande livet hans. Forfattaren er spesielt god her; i stolen ved sida av Faye sit ein tenåringsgut, og vi får observasjonane ho gjer av han, samtalen hans med frisøren og oppførselen til mor hans, som sit og ventar ved inngangen – alt dette fletta inn i den sprø historia til Dale. Det er som om ein er til stades i salongen.

Fridom og lagnad

Blant temaa som går igjen i samtalane, er kontrastane mellom og filosofering rundt fridom og lagnad, tatt opp på litt same måte som hos Milan Kundera i Tilværelsens uutholdelige letthet. Eit gjentakande motiv er dessutan flytting og oppussing, om kor og korleis ein skal bu. Her inngår òg valet om å få barn eller ikkje, og korleis ein tar vare på dei. Faye har to søner, men dei får vi, ikkje overraskande, vite ganske lite om; vi treffer dei berre når ho snakkar med dei i telefonen.

Faye er altså framleis eit lite mysterium, på ein ikkje irriterande, men berre fullstendig fasinerande måte. Rachel Cusk driv med skrivekunst eg knapt har sett maken til, med omvegar rundt hovudpersonen og intrikate teknikkar, også denne gongen upåklageleg omsett av Agnete Øye.

Katrine Judit Urke

Katrine Judit Urke er bibliotekar og fast bokmeldar i Dag og Tid.