Roman

Kristian Klausen:

Dagbøkene 1996–2018

Cappelen Damm

I novella «Tre versjoner av Judas» skriv Jorge Luis Borges om ein forskar som meinte at Judas var den eigentlege frelsaren, sidan han tok på seg rolla som den absolutte svikaren for æva. Å døy på krossen var lite i samanlikning.

I romanen Dagbøkene 1996–2018 av Kristian Klausen kan ein finna motiv som tangerer den same ideen på fleire punkt. Ein namnlaus hovudperson har skrive ned så å seie alt han har tenkt og opplevd, ikkje minst kva han eigentleg meiner om folk han har hatt noko med å gjera, i dagbøker gjennom 22 år. Han har også skrive eit par novellesamlingar, og med god hjelp frå forlagsredaktøren sin kjem han fram til at dagbøkene bør publiserast uredigerte, samla i eit verk på tretten tusen sider.

Julemotiv

Hovudpersonen hjå Klausen får ikkje noko namn i romanen, etter det eg kan sjå, men me får vita at mor hans vart vitja av ein engel ni månader før han kom til verda, og at han vart fødd 24. desember i 1971, just som Klausen sjølv. Difor kunne han kanskje heita Kristus Santaklausen? Mora meiner dessutan at det ligg ein metafysisk plan attom eksistensen til sonen, dagbøkene er ei gåve til manneætta. Tradisjonen har elles, med sjølvoppnemnd autoritet og dramaturgisk sans tidfest Kristi fødsel til 25. desember, men det spelar ikkje noka rolle i denne samanhengen.

Julemotivet får meg også til å minnast komiserien Seinfeld, der faren til George Costanza lanserte eit alternativ til høgtida, festivus, med ritualet the airing of grievances, der du skal fortelja dei andre i krinsen din korleis dei har skuffa deg det siste året.

Dagbøkene til den namnlause i romanen til Klausen har om lag same verknad som festivusritualet, han får alle imot seg. Ei av kvinnene han skriv ærleg om, tek endåtil livet av seg på grunn av boka. Slik vert søkjelyset retta mot det sosiale ansvaret til kunstnaren.

Romanmaskin

Romanen er elles interessant ved den fridomen forfattaren har frå det faktiske, altså der boka er berre dikting. Mellom anna er samtida i boka hausten 2018, kulturministeren heiter Martin Schanche og det nye regelverket for bibliotekdrift og personalpolitikk er både komisk og skremmande.

Dessutan eksisterer det ein romanmaskin som årleg vinn Brageprisen. Denne maskinen kunne ha vore dikta opp av Borges, eller av den russiske forfattaren Vladimir Sorokin, som mellom anna skildrar maskinar drivne av ørsmå, men røynlege hestar. I romanmaskinen er drivkrafta upopulære forfattarar, kalla doserne, som samarbeider med ein avansert datamaskin i produksjonen av marknadstilpassa skjønnlitteratur.

Maskinen vann elles Brageprisen i 2017 i dette romanuniverset, som på mange måtar ligg tett på vårt eige, mellom anna ved at to av kandidatane ved dette høvet også var kandidatar i den verda me elles lever i. Båe kan gleda seg over godord frå romanpersonen, namn vert ikkje nemnde, men me kjenner då att både han Ole Robert og ho Olaug, sjølv om ho der på uforklarleg vis er fem år eldre enn ho er på planeten Tellus. Me får tru det er visdomen hennar som har spela forfattaren eit puss, eller så er det han som tullar med oss.

Borges vert nemnd fleire gonger, og Klausen står fram som ein ekte man of letters i denne boka, der komiske scener og små drypp av magisk realisme lyser opp i teksten og syner at alternativet til røyndomslitteraturen framleis har mykje godt å by på.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.