JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

5755
20241101
5755
20241101

Sakprosa

Odd Nordstoga:

Spelemann

Samlaget

Du kan komme til å tenke på Freia mjølkesjokolade, eller nasjonalskiløparen Harald Grønningen for dei av oss som hugsar så langt tilbake, når Odd Nordstoga syng og dansar i veg over scena med trekkspelet på magen. Han er så tvers gjennom godt norsk. Meir norsk kan det ikkje bli, på populærmusikkfronten. Og så er han så beskjeden ein kar. I eigne auge vil han gjerne vere slik, om han fortel sant.

Vi kan følgje musikaren der han går nesten som ved sida av oss. Alt er så nedpå. Med i teksten på boksidene syng ein melankolikar som vi kjenner frå tekstane til songskrivaren. Spelemann er ei inntakande bok.

Liv og tilbakeblikk

Likaste guten er han, og ikkje ein einaste løyndom frå eit utsvevande artistsliv er å finne, på eller halvfortalt mellom linene. Til det er Nordstoga for gjennomført godgut. Ingen skandalar å lage oppslag om. Historier som ikkje eignar seg på trykk, held han tett til brystet.

Men vi får mykje om karrieren fint fortald. Som når Odd er på kajakktur med kompisar i øyværa på Helgeland, og også der blir gjenkjent og må vere fotoobjekt på tur mellom holmane. Eller frå livet med kompisar i bandbussen og på og bak scena. Turné betyr fri frå familiepliktene heime. Odd innrømmer at det er hans privilegium slik å sleppe unna.

Boka vekslar kjapt mellom notid og fortid. Her og der snåvar forteljinga, med eit par historier som manglar hale. Ein bit er boka unna den fremste sjølvbiografiske litteraturen. Men vi får måla fine, små livsopplysningar fram.

Små kik inn i privatlivet til ein kjernefamilie med tenåringar får vi. Passe sjølvironisk er forfattaren når han riv glansen av kjendisstatusen ved å lure på om det er Tarjei Vesaas som har skrive manus til kvardagsmiddagane i heimen, der alle er så tagale.

Vinbygg

Artisten med familie og musikarkarriere i hovudstaden blir gjerne tenksam når han sit i kø ut av Oslo og køyrer dei fire timane til Vinje, heimover til opphavet. Ein blir ikkje fullstemt lykkeleg fordi om ein blir berømt. Han grundar der han sit og køyrer, over at han flytta ut, og dette får vi fint fortalt. Han gjer seg tankar om bygda, om slekta, om foreldra. Om den autistiske søstera Gunne, med eit liv som har betydd mykje for å forme han. Her er odelsbroren som slit med nytt, dyrt fjøs og låge mjølkeprisar. Veslebror legg inn eit innlegg for norsk matproduksjon, med ståstad besøk i mjølkerobotfjøset.

Han gjer seg i grunnen mange refleksjonar, tankar som kan komme lesaren til gode. Forteljinga om eit utanfrå sett vellykka liv fortel oss at vi alle kjem frå ein stad, og at det går ein tråd gjennom oss alle, til noko og nokon andre. Eit samband med naturen trur også Nordstoga på.

Slik prøver han å seie oss noko, ut frå det han har erfart, midtvegs i livet, med snart vaksne barn. Det ligg ein poesi på lur i teksten, men så har han da òg skapt songar som vil bli hugsa. Ein stad skriv han så fint om det å flytte: «Det er berre livet sjølv som flytter på ein, som sola flytter skuggen i vindaugskarmen.» Å vere skapande artist opplever han som «eit edelt arbeid». Tenk å bruke slike ord i dag!

Eg og dei andre

Andre får gjerne rolla som statistar rundt livet til stjerna. Slik er det med Odd òg, enda så sympatisk han vil vere. Når han nyttar turen med eldstesonen til folkehøgskolen til å fortelje historiene om sine eigne spektakulære opplevingar da han sjølv gjekk på folkehøgskole, med filminnspeling i Moskva og det eine med det andre, mens vi ikkje får høyre mykje om reia til sonen anna enn at far er skeptisk til gladkristendomen skolen er bygd på, så er vi ved paradokset til sjølvbiografien – og livet. Dei andre er ei ramme om ein sjølv.

Og eget skulle hatt ein språkvask, det forstyrrar meg der eg sit med boka om den staute spelemannen, at eget alltid er først. Jamt får vi: «Eg og Hilde Marit», «Eg og Gunne», «Eg og Margit», eg og den og den, dei og dei. På skolen i mi tid minte læraren oss på å sette dei andre først i opplistingar. Men kanskje er det annleis no? Og i alle høve er jo Odd blitt stor artist.

Om å vere den ein er

Ein blir ikkje berømt i guteflokken i Vinje av å gå på musikkskole og spele trekkspel. Men så var Odd som 11-åring på ferie hos eit søskenbarn i Bærum. Ein dag gjekk det rett fram på Karl Johan. Dei to sneik på Kolsåsbanen med instrument i ei gammal barnevogn og sette seg ned på Egertorget og håva inn pengar frå halvgamle damer som helst ville stryke dei på brystet og lét 50-lappar falle over dei. Trekkspelet kan vere eit magisk instrument for så mangt. Slik starta artistlivet.

Om ikkje å bli profet i eige land, fortel Nordstoga empatisk. Da populariteten var i ferd med å ta av, var det klart for stor konsert i Vinje. Men stjerna fanga ikkje publikum. Dei stod og betrakta han, og han fekk dei ikkje med. Det var som å dette ned på kulen. I Vinje tar dei ikkje av, «ein er den ein er». Bygdegut og snill som han er, tilgir han janteoppførselen. Men derifrå gjekk karrieren til himmels.

For den som likar populærmusikk frå Telemark, er dette ei lett lesen og positiv bok.

Om ein mann som var gut ein gong som alle andre, og enno kjenner seg framand med å stå og selje seg sjølv som produkt etter ein konsert. Men som er stolt av det han kjem frå og det han har fått til. I Vinje tel ein med tal som «sjau, eddiv og fjørten», og ein gut kan bli flira av for sånt, i Bærum.

Odd Nordstoga selde saman med Sissel Kyrkjebø i 2009 juleplata Strålande jul, i 375.000 eksemplar (ifølgje boka, på hans eiga nettside står det 350.000). Her i landet berre slått av Sissel Kyrkjebø solo. Som mannleg artist tronar han på toppen.

Arild Bye

Arild Bye er journalist, forfattar og tidlegare redaktør i NRK Nord-Trøndelag.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Sakprosa

Odd Nordstoga:

Spelemann

Samlaget

Du kan komme til å tenke på Freia mjølkesjokolade, eller nasjonalskiløparen Harald Grønningen for dei av oss som hugsar så langt tilbake, når Odd Nordstoga syng og dansar i veg over scena med trekkspelet på magen. Han er så tvers gjennom godt norsk. Meir norsk kan det ikkje bli, på populærmusikkfronten. Og så er han så beskjeden ein kar. I eigne auge vil han gjerne vere slik, om han fortel sant.

Vi kan følgje musikaren der han går nesten som ved sida av oss. Alt er så nedpå. Med i teksten på boksidene syng ein melankolikar som vi kjenner frå tekstane til songskrivaren. Spelemann er ei inntakande bok.

Liv og tilbakeblikk

Likaste guten er han, og ikkje ein einaste løyndom frå eit utsvevande artistsliv er å finne, på eller halvfortalt mellom linene. Til det er Nordstoga for gjennomført godgut. Ingen skandalar å lage oppslag om. Historier som ikkje eignar seg på trykk, held han tett til brystet.

Men vi får mykje om karrieren fint fortald. Som når Odd er på kajakktur med kompisar i øyværa på Helgeland, og også der blir gjenkjent og må vere fotoobjekt på tur mellom holmane. Eller frå livet med kompisar i bandbussen og på og bak scena. Turné betyr fri frå familiepliktene heime. Odd innrømmer at det er hans privilegium slik å sleppe unna.

Boka vekslar kjapt mellom notid og fortid. Her og der snåvar forteljinga, med eit par historier som manglar hale. Ein bit er boka unna den fremste sjølvbiografiske litteraturen. Men vi får måla fine, små livsopplysningar fram.

Små kik inn i privatlivet til ein kjernefamilie med tenåringar får vi. Passe sjølvironisk er forfattaren når han riv glansen av kjendisstatusen ved å lure på om det er Tarjei Vesaas som har skrive manus til kvardagsmiddagane i heimen, der alle er så tagale.

Vinbygg

Artisten med familie og musikarkarriere i hovudstaden blir gjerne tenksam når han sit i kø ut av Oslo og køyrer dei fire timane til Vinje, heimover til opphavet. Ein blir ikkje fullstemt lykkeleg fordi om ein blir berømt. Han grundar der han sit og køyrer, over at han flytta ut, og dette får vi fint fortalt. Han gjer seg tankar om bygda, om slekta, om foreldra. Om den autistiske søstera Gunne, med eit liv som har betydd mykje for å forme han. Her er odelsbroren som slit med nytt, dyrt fjøs og låge mjølkeprisar. Veslebror legg inn eit innlegg for norsk matproduksjon, med ståstad besøk i mjølkerobotfjøset.

Han gjer seg i grunnen mange refleksjonar, tankar som kan komme lesaren til gode. Forteljinga om eit utanfrå sett vellykka liv fortel oss at vi alle kjem frå ein stad, og at det går ein tråd gjennom oss alle, til noko og nokon andre. Eit samband med naturen trur også Nordstoga på.

Slik prøver han å seie oss noko, ut frå det han har erfart, midtvegs i livet, med snart vaksne barn. Det ligg ein poesi på lur i teksten, men så har han da òg skapt songar som vil bli hugsa. Ein stad skriv han så fint om det å flytte: «Det er berre livet sjølv som flytter på ein, som sola flytter skuggen i vindaugskarmen.» Å vere skapande artist opplever han som «eit edelt arbeid». Tenk å bruke slike ord i dag!

Eg og dei andre

Andre får gjerne rolla som statistar rundt livet til stjerna. Slik er det med Odd òg, enda så sympatisk han vil vere. Når han nyttar turen med eldstesonen til folkehøgskolen til å fortelje historiene om sine eigne spektakulære opplevingar da han sjølv gjekk på folkehøgskole, med filminnspeling i Moskva og det eine med det andre, mens vi ikkje får høyre mykje om reia til sonen anna enn at far er skeptisk til gladkristendomen skolen er bygd på, så er vi ved paradokset til sjølvbiografien – og livet. Dei andre er ei ramme om ein sjølv.

Og eget skulle hatt ein språkvask, det forstyrrar meg der eg sit med boka om den staute spelemannen, at eget alltid er først. Jamt får vi: «Eg og Hilde Marit», «Eg og Gunne», «Eg og Margit», eg og den og den, dei og dei. På skolen i mi tid minte læraren oss på å sette dei andre først i opplistingar. Men kanskje er det annleis no? Og i alle høve er jo Odd blitt stor artist.

Om å vere den ein er

Ein blir ikkje berømt i guteflokken i Vinje av å gå på musikkskole og spele trekkspel. Men så var Odd som 11-åring på ferie hos eit søskenbarn i Bærum. Ein dag gjekk det rett fram på Karl Johan. Dei to sneik på Kolsåsbanen med instrument i ei gammal barnevogn og sette seg ned på Egertorget og håva inn pengar frå halvgamle damer som helst ville stryke dei på brystet og lét 50-lappar falle over dei. Trekkspelet kan vere eit magisk instrument for så mangt. Slik starta artistlivet.

Om ikkje å bli profet i eige land, fortel Nordstoga empatisk. Da populariteten var i ferd med å ta av, var det klart for stor konsert i Vinje. Men stjerna fanga ikkje publikum. Dei stod og betrakta han, og han fekk dei ikkje med. Det var som å dette ned på kulen. I Vinje tar dei ikkje av, «ein er den ein er». Bygdegut og snill som han er, tilgir han janteoppførselen. Men derifrå gjekk karrieren til himmels.

For den som likar populærmusikk frå Telemark, er dette ei lett lesen og positiv bok.

Om ein mann som var gut ein gong som alle andre, og enno kjenner seg framand med å stå og selje seg sjølv som produkt etter ein konsert. Men som er stolt av det han kjem frå og det han har fått til. I Vinje tel ein med tal som «sjau, eddiv og fjørten», og ein gut kan bli flira av for sånt, i Bærum.

Odd Nordstoga selde saman med Sissel Kyrkjebø i 2009 juleplata Strålande jul, i 375.000 eksemplar (ifølgje boka, på hans eiga nettside står det 350.000). Her i landet berre slått av Sissel Kyrkjebø solo. Som mannleg artist tronar han på toppen.

Arild Bye

Arild Bye er journalist, forfattar og tidlegare redaktør i NRK Nord-Trøndelag.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis