Roman

Zeshan Shakar:

De kaller meg ulven

Gyldendal

Som så mange andre norsklærarar brukar eg romanen Tante Ulrikkes vei i undervisninga. Romanen har gjort Zeshan Shakar til ein av våre mest skatta forfattarar, og han engasjerer kvar gong. Etter den litt svakare Gul bok er forfattaren fullt ut attende med De kaller meg ulven, som nyleg gav han Bokhandlarprisen.

Det er naturleg å sjå dei tre romanane i samanheng. Dei følgjer ei kronologisk utvikling: frå den språkleg nyskapande skildringa av tenåringstid i blokkjungelen i Groruddalen til historia om ein ung og ambisiøs mann i spagat mellom fleire kulturar, fram til årets tematisering av eit far–son-forhold og to svært ulike klasse- og kulturreiser. I alle bøkene har Shakar gjort ein framifrå jobb med å synleggjere ein del av norsk røynd som framleis ofte anten blir oversett, misforstått eller forakta.

Opp og fram

Heilt i starten får vi ei forklaring på tittelen som spelar på meir enn å vere fysisk svolten, nemleg ein hunger etter å kome seg opp og fram i livet. Det er sonen som blir kalla «ulven», han som har stemme og blikk i romanen. Men oppdriftsevna og viljen har han ervd frå den karakteren som er den verkelege hovudpersonen her, far. Shakars farsportrett er like vakkert som det er vemodig.

På byrjinga av 1970-talet kom dei første arbeidsinnvandrarane frå Pakistan til Noreg, for det meste unge, einslege menn som søkte seg betre jobbar og eit betre liv her. Resten er historie, kunne ein kanskje seie, men akkurat denne historia, som Shakar her gir liv til, om korleis det går med dei som kom den gongen, no når dei er i ferd med å bli gamle, er så vidt eg veit ikkje skildra før i skjønnlitterær form.

Norskpakistansk

Forteljaren i boka er ikkje norsk-pakistanar slik uttrykket oftast blir brukt, om ein som er vaksen opp i Noreg med to pakistanske foreldre. Denne karen har far frå Pakistan, og mora er ei oslokvinne som har opphavet sitt i Finnmark. Familielivet kjem fram i retrospekt. Blikket på foreldra er usentimentalt, men med varme og respekt.

Dei hadde det ikkje feitt. Faren sleit seg forderva med å drive butikken som skulle brødfø familien. Han enda på uføretrygd. Mora var då for lengst trygda for sine helseplager. Samlivet vart for vanskeleg, og dei skilde lag. Den hardaste av foreldra – også i klypa – er elles ikkje faren her, men den norske mora.

På notidsplanet er handlinga enkel: Den vaksne sonen hjelper faren med å rydde ut av leilegheita etter at kommunen har sendt varsel om utkasting. Faren har funne ut at han då like godt flyttar attende til Pakistan. Dette kom ut av det blå for sonen, og far verkar heller ikkje sjølv heilt motivert.

Det verkar i det heile som han har mista den framdrifta og iveren som må ha drive han i yngre år. Sonen synest nedpakkinga går uendeleg tregt. Og kva er det han skal ta med seg? Pappeskene står like tomme utetter golvet. Det går opp for sonen kor lite både far og mor hans etterlèt seg. Sjølv har han gjort ei real klassereise og er veletablert og velslått med ein nybygd einebustad å reise heim til.

På 1980-talet var det Tove Nilsen som løfta fram liva til Oslos blokkbuarar, folk som ikkje hadde fått skine i litteraturen før, særleg i den vakre Skyskraperengler. No har vi ein annan glimrande skrivar som med kjærleik og inngåande kjennskap minner oss på at landet vårt og hovudstaden vår er full av historier om liv som ein ikkje høyrer eller les så mykje om i allmenta, men som er interessante og viktige. Eller som det står i boka: «Jeg er hvem som helst i Dalen. Jeg er ingen her. Jeg er alle.»

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er lektor, forfattar og fast meldar for Dag og Tid.