Ung gut i Moskva
15 år gamal vart Robert James Fischer stormeister, den yngste i historia. Rekorden vart slegen med éin månad i 1991 av det ungarske fenomenet Judit Polgár.
Før alle historiene om galskap og genialitet var Bobby ein ung Brooklyn-gut som lika sjakk, symjing og bordtennis. Mest lika han sjakk. Skulen var han mindre interessert i, men sjakken vart så viktig at guten som 14-åring alt hadde om lag 40 sovjetiske sjakkbøker, ifølgje ein sovjetisk journalist som vitja han i 1957. Bobby Fischer lærte seg det kyrilliske alfabetet og følgde dei sovjetiske meistrane tett.
Det var på denne tida han for fyrste gongen vart vonbroten over heimlandet USA: Korleis kunne det amerikanske publikummet «gå bananas» over ein sport som boksing, men vera heilt uinteressert i sjakk? Det var òg umogleg å ha vyrdnad for skulelærarane, dei skjøna jo ikkje noko. Berre gymlæraren var OK – han spela sjakk.
Åleinemora Regina Fischer visste råd: Ho skreiv eit brev, via ambassaden i Washington, til den sovjetiske leiaren, generalsekretær Nikita Khrusjtsjov, med ei bøn om at dei inviterte son hennar til ei vitjing. Året etter, då Bobby vann USA-meisterskapen i 1958, kom invitasjonen. 15 år gamal drog Bobby til Moskva med storesyster si.
Bobby var heilt uinteressert i Kreml og turistattraksjonane. Han ville berre vera i Sjakkens hus på Gogol-bulevarden. Her spela han lynsjakk frå tidleg til seint i 14 dagar. Han slo den unge russiske meisteren Aleksandr Nikitin, mannen som seinare skulle oppdaga Garri Kasparov. Då han vann tre parti mot den kjende teoretikaren Vladimir Alatortsev, vart det leven. Alatortsev skreiv i pressa at denne amerikanske guten var ein framtidig verdsmeister. Russarane henta inn forsterkingar: Tigran Petrosjan (29), som sjølv vart verdsmeister i 1963, og lynsjakkspesialisten Jevgenij Vasjukov (25). Bobby (15) var ikkje imponert – han hadde reist til Moskva for å møta verdsmeisteren Mikhail Botvinnik!
Men då Vasjukov sette guten på plass med duellsigeren 11–5 på 16 lynparti, roa Bobby seg ned, og tenkte på kor god Botvinnik måtte vera.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Før alle historiene om galskap og genialitet var Bobby ein ung Brooklyn-gut som lika sjakk, symjing og bordtennis. Mest lika han sjakk. Skulen var han mindre interessert i, men sjakken vart så viktig at guten som 14-åring alt hadde om lag 40 sovjetiske sjakkbøker, ifølgje ein sovjetisk journalist som vitja han i 1957. Bobby Fischer lærte seg det kyrilliske alfabetet og følgde dei sovjetiske meistrane tett.
Det var på denne tida han for fyrste gongen vart vonbroten over heimlandet USA: Korleis kunne det amerikanske publikummet «gå bananas» over ein sport som boksing, men vera heilt uinteressert i sjakk? Det var òg umogleg å ha vyrdnad for skulelærarane, dei skjøna jo ikkje noko. Berre gymlæraren var OK – han spela sjakk.
Åleinemora Regina Fischer visste råd: Ho skreiv eit brev, via ambassaden i Washington, til den sovjetiske leiaren, generalsekretær Nikita Khrusjtsjov, med ei bøn om at dei inviterte son hennar til ei vitjing. Året etter, då Bobby vann USA-meisterskapen i 1958, kom invitasjonen. 15 år gamal drog Bobby til Moskva med storesyster si.
Bobby var heilt uinteressert i Kreml og turistattraksjonane. Han ville berre vera i Sjakkens hus på Gogol-bulevarden. Her spela han lynsjakk frå tidleg til seint i 14 dagar. Han slo den unge russiske meisteren Aleksandr Nikitin, mannen som seinare skulle oppdaga Garri Kasparov. Då han vann tre parti mot den kjende teoretikaren Vladimir Alatortsev, vart det leven. Alatortsev skreiv i pressa at denne amerikanske guten var ein framtidig verdsmeister. Russarane henta inn forsterkingar: Tigran Petrosjan (29), som sjølv vart verdsmeister i 1963, og lynsjakkspesialisten Jevgenij Vasjukov (25). Bobby (15) var ikkje imponert – han hadde reist til Moskva for å møta verdsmeisteren Mikhail Botvinnik!
Men då Vasjukov sette guten på plass med duellsigeren 11–5 på 16 lynparti, roa Bobby seg ned, og tenkte på kor god Botvinnik måtte vera.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Fleire artiklar
Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.
Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss
Orda mellom oss
Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.
Teikning: May LInn Clement
«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.