Lytt til artikkelen:

Korleis går det eigentleg med reindrifta i Noreg? I årevis, ja, tiårevis, eigentleg, har diskusjonen gått i ei av våre nordlegaste næringar: Er det for mange rein på Finnmarksvidda? Er vidda overbeita, nedbeita eller øydelagd? Eller er ho heilt i orden? Korleis skal reinsamar overleve om eit økologisk berekraftig reintal ikkje er økonomisk berekraftig?

Reintalet er redusert, men er det nok? Lavdekket på Finnmarksvidda er betre enn på mange år, men er det godt nok? Dette er usemja som har alt: Her står forskarar mot forskarar, søringar mot nordingar, samar mot samar og byråkrati mot praktikarar. Kven som har rett, er ikkje godt å verte klok på – i det minste ikkje frå eit kontor milevis frå næraste rein.

Ikkje berre på viddene

Vel, det kan iallfall vere klokt å ha med seg at reindrift i Noreg er meir enn berre Finnmarksvidda: På ein nord-sør-akse endar samisk reindrift nord i Hedmark, men vi har tamreindrift så langt sør som til Filefjell.

Så kan vi gjere vel i å hugse at produktet, reinkjøtet, er eit knakande godt produkt: ordentleg utmarksbeita. Det vesle feittet som finst, er så sunt at det bør reknast som helsekost, og smaksrikt så vel som tradisjonsrikt. Og ikkje minst: Det er stadig lettare å få tak i – i daglegvarebutikken. Berre på min lokale Rema 1000 finn eg reinskav frå to ulike produsentar. Hjå Spar i nabokommunen finn eg tre til. (To av dei heiter finnbiff, men det er i praksis det same.) Og sidan ingen av merkevarene er dei same, har eg altså fem ulike variantar å velje mellom.

Er det eitt feitt kva eg kjøper? Langt ifrå. Vi skal byrje med å dele produkta i to kategoriar: Dei som set salt og vatn til reinskavet, og dei som ikkje gjer det.

Utvatna

I fyrstnemnde kategori finn vi, kanskje ikkje så overraskande, First Price hjå Spar. Kjøtinnhaldet i posen deira er 90 prosent, resten er salt og vatn. Det same er det i den eine posen hjå Rema, frå produsenten Min Boazu. Boazu tyder rein på samisk, og min tyder ikkje min, men vår – «vår (fellesskapets) rein», altså. Og reinskav i pose med 10 prosent salt og vatn, er det noko problem?

Ja, for sjølv om reinskav gjerne endar i ei gryte til slutt, er det kjøt som skal steikast fyrst. Då vil ein ikkje ha steikepanna full av vatn som flyt kring og gjer kjøtet kokt i staden for steikt, gjerne det same som seigt i staden for mørt.

For reinskav er ikkje som kjøtdeig: Det er ikkje den delen av slaktet som ikkje kan brukast til noko anna. Ikkje tradisjonelt, iallfall. I kokeboka Taste of Sápmi, ei av særs få kokebøker skriven av samiske kokkar, slår dei fast at reinskav «er blant dei finaste stykkingsdelane av rein du kan ete». Men: «dersom du kjøper kjøtet ferdig skore, pass på at du vel kjøt av høg kvalitet».

Har eg eigentleg dette valet? Korleis veit eg at det er kjøt av god kvalitet eg vel? Vel, at produsenten vel å sette til vatn og salt, er knappast eit kvalitetsteikn.

I det minste ikkje når eg like godt kan velje eit produkt utan tilsett vatn og salt: Li-Vilt heiter produsenten, og bakom ligg Lierne Viltforedling i Trøndelag. Her treng ikkje dyra ein gong kome til slakteriet for å verte slakta: Verksemda nytter mobile slaktebilar, dei køyrer ut på samlingsplassane for reinen og slaktar han der.

Både det utvatna reinskavet til First Price og Min Boazu kostar 237,50 kroner per kilo. Sjølv om vi reknar vekk vatn og salt, er det altså noko billegare enn kjøtet frå Li-Vilt, som kostar 347,50 kroner per kilo. Hadde dette vore VGs Matbørs, er det altså ikkje tvil om kven som ville vunne.
Men no er vi ikkje VG. Difor kan vi ta oss råd til å spørje: Kva for eit reinkjøt vil vi helst ha i butikken dei gongane vi vil ha det: utvatna og billig eller skikkeleg og godt?

Ein skilnad i kilopris på hundre kroner er om lag ein tjuekroning i skilnad for ein middag. Eg trur tungt plaga reindriftsutøvarar står i større fare for å gå konkurs enn eg.

Kjøper eg reinskav frå First Price eller Min Boazu? Nei takk, eg held meg til rein fri frå saltvatn frå Li-Vilt.

Siri Helle