JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Kultur

Loreen – meir enn negler og stemmeprakt

Etter Sveriges siger i Eurovision Song Contest har debatten handla om at Finland, som folkets favoritt, burde ha vunne. Men det stod meir på spel i Baku for elleve år sidan.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Loreen frå Sverige løftar trofeet etter å ha vunne finalen i Eurovision Song Contest i Liverpool i år.

Loreen frå Sverige løftar trofeet etter å ha vunne finalen i Eurovision Song Contest i Liverpool i år.

Foto: Phil Noble / Reuters / NTB

Loreen frå Sverige løftar trofeet etter å ha vunne finalen i Eurovision Song Contest i Liverpool i år.

Loreen frå Sverige løftar trofeet etter å ha vunne finalen i Eurovision Song Contest i Liverpool i år.

Foto: Phil Noble / Reuters / NTB

3444
20230526
3444
20230526

For oss som følgde Melodi Grand Prix-sendinga for elleve år sidan frå storskjerm på ein aserbajdsjansk uterestaurant i Baku, handla sigeren den gongen om mykje meir enn kven som hadde best låt. «Stem på fridomen, stem på Sverige», var bodskapen frå dei som arbeidde for fri presse og kvinners likeverd i landet ved Kaspihavet.

Medan aserbajdsjanske styresmakter gjorde det dei kunne for at verda skulle bli blenda av eit storslått sceneshow ved sida av verdas då største flaggplass, retta unge aktivistar merksemda mot menneskerettsbrota i landet under kampanjen «Sing for Democracy».

Aktivistar i tog

Dagen før finalen gjekk femti aktivistar med slagordet på kvite T-skjorter gjennom sentrum av Baku på veg ut til flaggplassen. Dei kom knappe hundre meter før politiet stoppa dei. Å demonstrere i sentrum av hovudstaden hadde ikkje styresmaktene tillate sidan presidentvalet i 2003. Det året tok Ilham Alijev over presidenttittelen frå far sin og sikra at makta vart verande i familien.

Mellom alle artistane som deltok det året, var det berre éi som torde å møte dei som kjempa mot den glamorøse fasaden. Loreen tok baktrappa i lange steg til kontoret til organisasjonen IRFS, som arbeidde for trygging av journalistar. Vel oppe trefte ho Rasul, ein av initiativtakarane bak Sing for Democracy-kampanjen. Han synte Loreen utstillinga med bilete av korleis styresmaktene banka opp journalistar og raserte heimen til vanlege folk for å byggje flaggplassen.

På finalekvelden vart stemninga spent. Menneskerettsforkjemparane frykta at straffa for å ha sverta landets image, ville kome etter at det internasjonale pressekorpset drog. Loreens siger vart derfor viktig for dei. Kunne møtet med artisten innebere ei form for trygging?

brukar røysta si

Styresmaktene slo ikkje til med ein gong. Dei venta to år. I august 2014 vart Rasul arrestert saman med andre mennerettsforkjemparar. Andre gjekk i dekning, heldt ein låg profil eller forlét landet. Medan Rasul sat bak murane, brukte Loreen røysta si til å krevje at han skulle sleppast fri.

Slik ho i 2012 hadde brukt statusen sin til å vise støtte til den fengsla Aljes Bjaljatski då ho reiste til Minsk for å treffe kona og dei belarusiske kollegaene hans. Etter nesten to år i fengsel vart Rasul og dei andre sleppte fri.

I år startar Loreen songen sin liggjande under ei steinhelle på scena, før ho gjennom innslaget kjempar seg opp på beina. I kontrast er organisasjonslivet i Aserbajdsjan framleis i kneståande. Kritikarane av regimet blir framleis fengsla. Dei som vågar seg ut med ein enkel protestplakat, blir raskt fjerna.

I år sytte Liverpool for at heile sendinga oste av solidaritet med Ukraina. Artistane vart presenterte saman med signalbygg og bruer i landet Russland bombar, for så å syne liknande bygg på dei britiske øyane. Det var kanskje ikkje tida for Loreen til å heve røysta? Men da ho heldt fram trofeet og ropte: «Det er til dykk!», tenkte eg at fleire kritiske røyster i Aserbajdsjan og Belarus tok det til seg. For dei visste, som eg, at Loreen kunne uttrykkje seg gjennom meir enn negler av stein. Dei visste kva kraft ho kunne ha utanfor scena.

Ane Tusvik Bonde er seniorråd­givar i Human Rights House Foundation og fast skribent
i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

For oss som følgde Melodi Grand Prix-sendinga for elleve år sidan frå storskjerm på ein aserbajdsjansk uterestaurant i Baku, handla sigeren den gongen om mykje meir enn kven som hadde best låt. «Stem på fridomen, stem på Sverige», var bodskapen frå dei som arbeidde for fri presse og kvinners likeverd i landet ved Kaspihavet.

Medan aserbajdsjanske styresmakter gjorde det dei kunne for at verda skulle bli blenda av eit storslått sceneshow ved sida av verdas då største flaggplass, retta unge aktivistar merksemda mot menneskerettsbrota i landet under kampanjen «Sing for Democracy».

Aktivistar i tog

Dagen før finalen gjekk femti aktivistar med slagordet på kvite T-skjorter gjennom sentrum av Baku på veg ut til flaggplassen. Dei kom knappe hundre meter før politiet stoppa dei. Å demonstrere i sentrum av hovudstaden hadde ikkje styresmaktene tillate sidan presidentvalet i 2003. Det året tok Ilham Alijev over presidenttittelen frå far sin og sikra at makta vart verande i familien.

Mellom alle artistane som deltok det året, var det berre éi som torde å møte dei som kjempa mot den glamorøse fasaden. Loreen tok baktrappa i lange steg til kontoret til organisasjonen IRFS, som arbeidde for trygging av journalistar. Vel oppe trefte ho Rasul, ein av initiativtakarane bak Sing for Democracy-kampanjen. Han synte Loreen utstillinga med bilete av korleis styresmaktene banka opp journalistar og raserte heimen til vanlege folk for å byggje flaggplassen.

På finalekvelden vart stemninga spent. Menneskerettsforkjemparane frykta at straffa for å ha sverta landets image, ville kome etter at det internasjonale pressekorpset drog. Loreens siger vart derfor viktig for dei. Kunne møtet med artisten innebere ei form for trygging?

brukar røysta si

Styresmaktene slo ikkje til med ein gong. Dei venta to år. I august 2014 vart Rasul arrestert saman med andre mennerettsforkjemparar. Andre gjekk i dekning, heldt ein låg profil eller forlét landet. Medan Rasul sat bak murane, brukte Loreen røysta si til å krevje at han skulle sleppast fri.

Slik ho i 2012 hadde brukt statusen sin til å vise støtte til den fengsla Aljes Bjaljatski då ho reiste til Minsk for å treffe kona og dei belarusiske kollegaene hans. Etter nesten to år i fengsel vart Rasul og dei andre sleppte fri.

I år startar Loreen songen sin liggjande under ei steinhelle på scena, før ho gjennom innslaget kjempar seg opp på beina. I kontrast er organisasjonslivet i Aserbajdsjan framleis i kneståande. Kritikarane av regimet blir framleis fengsla. Dei som vågar seg ut med ein enkel protestplakat, blir raskt fjerna.

I år sytte Liverpool for at heile sendinga oste av solidaritet med Ukraina. Artistane vart presenterte saman med signalbygg og bruer i landet Russland bombar, for så å syne liknande bygg på dei britiske øyane. Det var kanskje ikkje tida for Loreen til å heve røysta? Men da ho heldt fram trofeet og ropte: «Det er til dykk!», tenkte eg at fleire kritiske røyster i Aserbajdsjan og Belarus tok det til seg. For dei visste, som eg, at Loreen kunne uttrykkje seg gjennom meir enn negler av stein. Dei visste kva kraft ho kunne ha utanfor scena.

Ane Tusvik Bonde er seniorråd­givar i Human Rights House Foundation og fast skribent
i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis