Svensk synd i skiftande tilstandar
Ja, vi elsker Sverige, som det faller ned. Storebror er ikkje lenger det korrekte føredømet.
Grensevakt 1905. Infanterist i prøveuniform med Nagant revolver i taske og tre kvinner.
Foto: Forsvarets museer
Lytt til artikkelen:
I dag markerer fedrelandet unionsoppløysinga i 1905. I går hadde broderfolket «svenska flaggans dag» som i 1982 blei nasjonaldag då dei samla saman nokre historiske hendingar på denne datoen – til dømes at Gustav Vasa blei valt til svensk konge då Kalmarunionen braut saman i 1523. Men offisiell høgtidsdag og fridag blei ikkje dagen før i 2005.
Det hender vertinna har svenske gjester. Det kan ho styra seg for, for dei er knipne og storforlangande. Men ho innrømmer at hotella i distriktet ikkje hadde klart seg utan dyktig og arbeidsvillig svensk ungdom.
Likevel har ho eit agg til svenskar. Ho reknar 7. juni som like viktig som 17. mai og 8. mai. Det kjem truleg av at bestefar hennar, som var aktiv i det frivillige skyttarvesenet, fora henne med dramatiske forteljingar om då han låg grensevakt bak sandsekkar ved Ørje forsommaren 1905. Ein av medsoldatane skreiv i spent frykt: «I morgen den dag har vi svenskene her.» Og dette hadde den krigarske Bjørnstjerne Bjørnson dikta på brystnorsk: «Har du hørt, hvad Svensken siger, unge norske mann? Har du seet, hvad som stiger, op om Kjølens rand?»
Byråsjefen trur det kunne ha blitt ein god union, men når det utvikla seg slik det gjorde, var det best at det gjekk som det gjekk.
Kortversjonen er at Karl Johan etter 1814 ville styrka kongemakta i personalunionen og smelta landa saman i «amalgamasjon». Dette blei slått tilbake av Stortinget, og Noreg fekk stort sett styra seg sjølv. Mellomrikslova sikra ein felles marknad for varer og folk – til beste for begge land. 1850-talet er kalla «unionens lykkelige år».
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
