Lytt til teksten:

ANDREAS HOMPLAND

hompland@online.no

ERNA SOLBERG blei sanndrøymd: Ho klarte kunststykket å få til ei fleirtalsregjering av fire sprikande parti der tre var erklærte hovudmotstandarar av kvarandre. Men då ho vakna, synte det seg å vera eit mareritt. Ho ville ikkje sagt det på den måten, men same kor rund og romsleg, meklande og forsonande ho er, klarer ho ikkje å forlika skabhalsane på truverdig vis. Solbergs politiske livsverk kan enda i ruin fordi regjeringa bomma på den innebygde sjølvmordsklausulen.

Det er mykje frivillig tvang i eit arrangert fornuftsekteskap. Når samlivet flokar seg, skuldar partane på kvarandre, førebur barnefordelinga og prøver å legga ansvaret for skilsmissa på den andre.

Framstegspartiet og Venstre er desperate og fanga i Catch-22. Små sigrar for den eine er nederlag for den andre. Dei driv høgt spel utan klare reglar, så til slutt kan fleire sitta att med svarteper. Begge kan enda som det den fiktivt reisande Mazyar Keshvari så smakfullt kalla «små tulleparti».

FRAMSTEGSPARTIET er plaga av store personalpolitiske problem, men har likevel vore herja av medgang. Det heiter at nothing succeeds like success, men det motsette er også tilfelle: Nothing fails like failure.

Det buttar kraftig mot, og dei vasar rundt i jakta på godsaker. Utspel som tidlegare slo an, endar nå som låtteløye. Alt som kan gå gale, går verre og blir oppfatta som vas.

Partiet for bilistar flest har tatt på seg æra for asfaltlukt over heile landet, men heldt rekninga løynd. Og kvar er hordane av flyktningar og asylsøkarar når ein kunne hatt bruk for dei? Færre legg ut på «good journey» og haveventyr med Per Sandberg, men held seg i nærområda slik at Jøran Kallmyr kan synga med Vassendgutane: «så sende me deg heimat te Afrika».

FINANSMINISTER JENSEN klarte å føra Carl I. Hagens uryddige flokk ut av ørkenvandringa og inn i regjering. Nå er ho ein etablert systempolitikar i eit styringsparti. Ho har omgitt seg med biljardkuler og appatsjikar frå partinomenklaturen, men må også gjeta Per sine ville høner, dei listige bak haugane og (in casu Carl I. Hagen) hornet på veggen.

Då ho pressa landsstyret til å stilla seg bak skissa til bompengeforlik, blei det presentert med «nøktern begeistring» som «et skritt i riktig retning». Men det er ikkje der Framstegspartiets bakland kjenner seg heime. Dei vil vera «heftig og begeistret» og ta sjumilssteg. Nå blir det uansett for lite, for seint.

Då den dyktige pratemaskinen Siv Jensen objektivt sett kledde av og hudfletta bompengegeneralen Trym Aafløy, fekk han sympati hos sine eigne og langt inn i Framstegspartiet. Dei kjende seg att i taparen som brenn for si eine sak, men blir hundsa av ein sjølvgod maktpolitikar som plagar han med ansvar og heilskap.

VERTINNA MINNER om at ho for eit par månadar sidan gjorde greie for Framstegspartiets lagnad i bompengesaka: Når ein sau jaktar på saftige grasrøter i bratt lende, går han seg til slutt bom fast og kan verken koma opp eller ned, fram eller tilbake. Om det er bjøllesauen, kan han leia heile flokken med seg i ulykka. Om dei ikkje får hjelp til å koma ut av knipa, svelt dei i hel og blir mat for åtseldyr. Dei kan prøva eit dristig dødssprang, men sjansen for å koma uskadd frå det, er liten.

EIT FORVITNELEG scenario er at restane av Kristeleg Folkeparti og Venstre bind seg til Ernas mast, for dei har overtydd seg sjølv om at dette er den einaste vegen ut av dødsskuggens dal. Medan Framstegspartiet melder seg ut for å koma til hektene i bomfri posisjon som ekte opposisjon. Då kan Solberg sitta att med ei blå-gul-grøn regjering som ikkje eingong dei som gjekk til val på det for to år sidan, trudde på.

Framstegspartiet har sagt klart at dei ikkje vil støtta ei regjering dei ikkje er med i. Men dersom Erna Solberg klyngar seg til makta, og det er det erfaring for at ho gjer, må Framstegspartiet aktivt røysta regjeringa ned. Det kan opna for Jonas Gahr Støre, som Framstegspartiet meiner er totalt uskikka til å styra landet.

Slikt har Framstegspartiet kome levande frå før. Men det var i Carl I. Hagens tid, då dei treivst best i protest og ikkje i posisjon. Nå ville det vera fåfengt jag etter vind.

EI RETTING av det meir ruglete slaget, med kultur- og mediehistorisk relevans.

Sist veke var Spaltisten på vandring i gatene bak Pollen og opp mot Rudebilstasjonen i Arendal, der festivalsommaren nå er over. I teksten stod det «riffla påmmfri» – med ein løynd referanse til «Lille Lørdag» og «Min drømmesang», der Harald Eia spelte blokkfløyte og Jan Tore og Vidar skulle knusa ein Bærum-soss.

Men rett skal vera rett, sjølv om «riffla» har snike seg inn både i folkloren og hos NRK på nett: Dei drøymde om «ruglete pomfri med blandings og thousand island». Endå godt at ikkje Vazelina blanda seg inn med opphøgde pottitter frå Toten.

Ein lærer så lenge ein har gode lesarar.

Andreas Hompland
er sosiolog og skribent.