Eg sit åleine på ein flyplass i Nord-Noreg hausten 2006. Med den gule Siemens-mobiltelefonen min sender eg ei tekstmelding til kona om at eg kjem nok litt seinare heim, som vanleg. Å senda melding, i staden for å prata, sparar meg for kvite løgner og bortforklaringar.

Så dukkar det plutseleg opp ein framand eg kjenner godt. Eg vert fullstendig «månebedotten» – skal, skal ikkje? Eg vel det fyrste og går bort til yndlingsforfattaren min, Kjartan Fløgstad, og takkar han for romanen Grand Manila som er full av e-post. Han smiler, seier nokre vennlege ord, og eg lar han vera i fred.

Nokre år seinare held eg introduksjonskurs i telekommunikasjon i Oslo. På fyste benk sit ei heil rad med folk frå Telenor. Kva gjer dei her? Dei er jo ekspertar. Kanskje dei skal stoppa kjeften på meg éin gong for alle?

I to dagar kosar me oss med teknologi, og eg spritar opp med anekdotar. Årsaka til at mobiltelefoni er ein suksess, kjem av global standardisering, og det norske radiomodemet for GSM-systemet vart valt i 1987.

Torleiv Maseng frå Sintef/Elab var hjernen bak det heile. Eg fortel at eg har møtt han, og at han meinte at systemet Noreg foreslo, vann av den enkle årsaka at det var det einaste systemet alle dei store aktørane kunne gå for bortsett frå sitt eige. I tillegg var systemet frå Noreg det beste då dei vart testa mot kvarandre i Paris i 1987.

Så kom det noko fullstendig uventa. Dei som likar framandord, kallar det serendipitet. Eg kallar det flaks. I tillegg til å taka med alle tenestene frå det gamle telefonnettet vart det laga eit høve til å senda stutte tekstmeldingar, SMS (Short Message Service), i mobilnettet.

I utgangspunktet var dei meint brukt av systemet til å senda kontrollmeldingar i nettet, men så fann ein ut at det var mykje ledig kapasitet som kunne brukast av abonnentane. Då prisinga av mobiltelefoni til å byrja med var meiningslaus dyr, vart SMS ein stor suksess som gjorde at telenettet braut saman kvar nyårskveld.

Eg fortel så at det var ein annan nordmann, Finn Trosby, som leia arbeidet med SMS, og at han må vera den mest innbringande tilsette Telenor nokon gong har hatt.

– Han sit her borte, sa ein i publikum.

Eg vert stum, og me tar pause.

Dette vert den mest lærerike pausen eg har hatt. SMS vart utvikla av Friedhelm Hillebrand og Bernard Ghillebaert i 1984. Hillebrand bestemte, etter å ha sett på postkort og teleks, at lengda burde vera om lag 160 teikn. Finn Trosby var primus motor i arbeidsgruppa som utvikla SMS-standarden under GSM.

SMS er ei såkalla store and forward-teneste som gjer så godt ho kan. Mellom 1 og 5 prosent av meldingane forsvinn på vegen. Då meldingane går i signalleringskanalen, rekk dei lenger enn vanleg mobiltelefoni. Til dømes kunne ein teksta heile vegen frå Bodø til Svolvær, medan det var umogleg å ha samtaler midt utpå havet.

Den fyrste SMS-en vart send 3. desember 1992 frå Neil Papworth til Richard Jarvis, der han noko tidleg ynskte god jul. I Noreg vart SMS introdusert som teneste 1993, men det gjekk nokre år før det tok av. I 1995 var det gjennomsnittleg 0,4 SMS-meldingar i månaden per abonnent, og talet steig til rundt 35 i år 2000. I 2010 vart det på verdsbasis sendt 6100 milliardar SMS-ar.

Dei fyrste mobiltelefonane hadde berre taltastatur, der kvart siffer hadde fleire bokstavar knytte til seg. Det tok om lag 30 tastetrykk berre å seia hallo. Etter kvart kom det telefonar som gissa kva ein skreiv, basert på frekvensen av ord i språket. T9 (Text on nine keys) frå Tegic Communications vart leiande, og det vart mange morosame stunder då forslaga av og til var heilt borte i natta.

Då meldingslengda var stutt, oppstod det sjølvsagt eit lingo for å kunne seia meir. Nokre norske variantar var OXO – også, U – du (you), D – det, GID – glad i deg, QLT – kult og LOL – ler høgt (laughing out loud).

Eg lurer på kva Finn Trosby i dag tenkjer om kva han var med på å stella i stand. Me har hatt ein ravande gal president i USA som har tvitra kokomeldingar, kinesarar vert overvaka på WeChat, og halve Russland får sanninga via meldingstenesta Telegram som tilbyr ende-til-ende kryptering. Kanskje eg skal senda Trosby ei messengermelding og spørja?

Dottera mi riv meg ut av tankane der me går oppover Grünerløkka.

– Såg du ikkje kven som sat på nabobordet på restauranten? Det var Lene Marlin.

Vel, eg får seia som ein annan helt: «Every generation throws a hero up the pop charts.»

Per Eilif Thorvaldsen

per.eilif.thorvaldsen@hvl.no