Norsk lokalpolitikk er ingen dårleg innfallsvinkel til verdspolitikken og til ei djupare forståing av verkeleg store leiarar og innsyn i avgjerande spørsmål. Difor burde ingen norsk journalist sendast ut i verda før han eller ho har slite pressebenken i tingretten nokre veker – eller referert eit kommunestyremøte eller fem som ein del av grunnopplæringa.

Slik var det i gamle dagar, men den oldingen som i dag måtte ymta frampå om det frå hornet på veggen, vil få høyra at ja visst, det er nett der han høyrer heime, og der bør han verta verande – utan mikrofon eller penn.

Denne sanninga slo meg denne veka, da president Donald Trump kunngjorde at han tek president Vladimir Putin på ordet når den russiske yrkesbroren hans atter og atter seier at han aldri blanda seg inn i den amerikanske valkampen i fjor. 17 amerikanske etterretningsorganisasjonar hevdar dei har prov på at russarane gjorde akkurat det. Dei som gjennom åra har sett eitt og anna av ymist slag om kor pålitelege fråsegner frå Kreml kan vera, vil nok meina at Trump sluker slike forsikringar litt for kritikklaust.

No fossrodde Trump alt dagen etter – ei øving han sjeldan kastar seg ut i. Og brått var han heilt samd med sin eigen sjef for CIA, som sa det stikk motsette: Russarane stod bak ei svært aktiv og omfangsrik innblanding.

Som døme på klårgjerande lokalopplæring for Trump frå den norske provinsen kunne ei rettssak på Romerike for nokre år sidan dugd så det monar. Der var det ein vassverkssjef som dreiv fleire prosjekt med svært store fakter, med ni farmar i Sør-Afrika, ein hangar i Skedsmo der det var rikeleg med svært tungt maskinelt utstyr, om ikkje nett til vassverksdrift, og 34 millionar på konto i Sveits.

Da det vart rettssak, vart likningssjefen ført som vitne, og aktor spurde om han ikkje hadde høyrt noko om pengar som vassverksjefen hadde gløymt å betala skatt av. Jau, det hadde vore noko snakk om det.

– Så eg kalla han inn til samtale og sa at mange meinte at sjølvmeldinga hans ikkje var heilt fullstendig. Han forsikra at dette var grunnlause rykte. Og da var det jo greitt.

Greitt og greitt – ein dom på over sju års fengsel og nokså mange millionar i inndraging vart enden på visa.

I etterretningsbransjen, som Vladimir Putin og mange av medarbeidarane hans kjem frå, gjeld den tyske språkfilosofen Ludwig von Wittgensteins sluttord frå verket Tractatus: «Om det ein ikkje kan tala om, lyt ein teia.» (Wovon man nicht sprechen kann, darüber muss man schweigen.)

Slik er det på begge sider av Atlanterhavet: I fleire av bøkene om Reagan-perioden står det mykje om krisa i 1986. Presidenten gav ei orientering om kontaktane med Iran og våpenleveransar til dei kontrarevolusjonære i Nicaragua. Visepresident George Bush, som hadde vore sjef for CIA, sat gråbleik på kontoret sitt og gispa: «Han SNAKKAR om ein HEMMELEG operasjon!»

Det neste Putin no lyt teia om, er EU-etterforskinga av russiskstyrt nettpropaganda mot sentralregjeringa i Spania. Granskinga vert driven av ei spesialistgruppe som vart oppretta for to år sidan: East Stratcom Task Force, underordna EUs «utanriksminister», Federica Mogherini. Det meste av propagandaen EU interesserer seg for no, stør separatistane i Catalonia mot Madrid. Cellene som driv verket, brukar for ein stor del adresser i Venezuela, og dei har halde på ei stund.

På internettet spreier desse nettrolla – spanskspråklege i dette tilfellet – svært diktprega «opplysningar». Dei vart først lokaliserte til ein gamal villa i St. Petersburg. Dei heiter trolls på engelsk og trolly på russisk. Så bakgrunnskunnskap både om Asbjørnsen og Moe og norsk lokalhistorie er god startkapital om ein vil finna ut av noko som mektige personar har plikt til å teia om.

Per Egil Hegge