Det var mykje drama i lammeflokken, livets vanlege drama: fødsel og død. Vi barna levde sterkt med i det som hende.

Ein vanleg, og dødeleg, sjukdom var det vi kalla pulpa nyrer, ein nyresvikt. Her hadde vi ingen medisin som verka. Og lamma døydde.

Når ei søye miste det einaste lammet sitt, var det eit tragisk tap for alle, først og fremst for mora. Ho hadde framleis juret sitt sprengt av mjølk.

Her vart det brukt fantasi for å mildne tragedien. Metodar vart prøvde.

Søyene kjende lamma sine ved å lukte på dei.

I flokken der den barnlause mora levde, var det gjerne mødrer som hadde tre og opptil fire lam. Denne urettvisa måtte bøtast på. Det døde lammet vart flådd, og eit lam frå ein større flokk vart påkledd pelsen til det døde lammet.

Dette pelskledde lammet vart så vist til den mjølkesprengde mora. Ho lukta på det, og lukta må ha verka kjent. Og lammet kunne verta godkjent av den nye mora, og det fekk mjølk av henne. Ein lukkeleg familie var etablert.

Ein vellukka adopsjon var gjennomført, utan at dei to hovudaktørane, lammet og den nye mora, forstod noko som helst.

Ein annan metode var å binde den mjølkesprengde og lammelause mora inni ein krok og la eit lam frå ein annan flokk, ein adopsjonskandidat, die henne utan at ho såg kven det var som saug. Søya prøvde å motsetje seg denne tvangsdiinga, utan at det hjelpte.

Teorien var at det nye lammet då ville ta til seg lukta frå den nye mora og mjølka hennar, og at ho ville akseptere det nye lammet som sitt etter nokre veker. Metoden kunne verke, og at mora aksepterte det nye lammet då ho omsider vart sleppt laus, og ein ny vellukka adopsjon var gjennomført. Ein lukkeleg familie var etablert her også.

Vi på sauegardane levde nær sauene og lamma deira. Lammingstida var høgdepunktet i året. Då fekk vi ein avtale med far som innebar at vi fekk 10 øre når vi kunne varsle at ein fødsel var på gang. Han ville gjerne vere der om søya trong hjelp.

For det trong dei av og til. Vi fôra sauene godt, og lamma kunne vere store. Setefødslar var vanskelege, også hos søyene. Då var det godt for søya, og for lammet, å ha ei kyndig jordmor til stades.

For oss borna, som dagleg valsa rundt blant lamma og mødrene deira, vart sauehuset ein arena og ei forteljing om livets dramatikk, om liv og død, om store gleder og tunge sorger.

Det var aldri keisamt.

Andreas Skartveit