Verdsmeisteren smiler etter det tredje remispartiet på rad i miniturneringa Grenke Chess Classic. Noko er gale når den beste spelaren i verda må seia seg nøgd med remis. Men det er skilnad òg på remisparti – ikkje alt er berre svart-kvitt for Magnus Carlsen (26) i Karlsruhe og kurbyen Baden-Baden.

Topp og breidde

Tyskland er den størst sjakkmarknaden i Vest-Europa, med sjakk-amatørar i hundretusental. Landet arrangerer dei beste turneringane i verda for topp og breidde, men saknar ein tysk Carlsen. Dei har ikkje fått fram ein verkeleg toppspelar etter egyptologen dr. Robert Hübner på 1970-talet. Hübner var polyglott, men sa ikkje stort og såg kvar freistnad på å popularisera sjakken som eit teikn på intellektuell vulgarisering. Sjakkanalysane til Hübner var like ugjennomtrengjelege som hieroglyfane hans, og var skrivne for fagfellane i verdstoppen.

Konseptet i Grenke Chess Classic er såleis: Ein inviterer dei beste tyskarane, ein interessant joker og fire verdsstjerner – til saman berre åtte spelarar. «Vulgært», ville dr. Hübner ha sagt om eit slikt felt og berre sju rundar.

Rusten

Carlsen var rusten etter eit par månader utan turneringsspel då han sette seg ned med dei svarte brikkene mot ein tysk junior, Matthias Blübaum (alder 19, rating 2634). Verdsmeisteren spela ganske godt i midtspelet, men kvifor spela han så snøgt? Den unge tyskaren tenkte i alle høve lenge og vel. Ein fekk ei kjensle av at Carlsen ynskte å vinna på rein teknikk, og at tankane hans var ein annan stad.

For alle andre enn tyskaren var sluttspelet som oppstod, ganske keisamt, så kommentarane frå sjakklyden under partiet byrja krinsa omkring den nye utsjånaden til verdsmeisteren. Tidlegare i vinter vart det kjent at Carlsen har fått seg kjærast frå Nordland. Og no har han dessutan fått briller. «Kjærleik gjer blind», kommenterte ein sjakkspelar då Carlsen rota vekk føremonen og spela remis.

Kreativitet

Men i det neste partiet fekk publikum sjå to av dei mest kreative spelarane i moderne tid på sitt aller beste: Carlsen med kvit mot Levon Aronjan frå Armenia (alder 34, rating 2774). Det vart eit sjakkdrama som hadde alt. Det byrja med ein interessant ny idé i ei spansk opning frå Aronjan. Svart fekk aktivt spel mot den kvite kongen, men i staden for å verja den nakne kongen, gjekk Carlsen til motåtak. Brettet stod i flammer frå trekk 20 til trekk 50, då den kvite kongevandringa som hadde byrja på g1, enda på a6. På vegen hadde den kvite kongen styrt unna æveleg sjakk og sjølv – via f6-feltet – vore med på å truga med å setja den svarte kongen matt på g8. For å koma dit måtte Carlsen lata svart få ny dronning med c-bonden sin, men for å unngå matten måtte Aronjan på si side ofra eit tårn og ein springar.

Det originale sluttspelet som openberra seg på brettet, gav Carlsen eitt tårn (fem poeng), éin springar (tre poeng) og éin bonde (eitt poeng) mot ei einsleg svart dronning. Dronninga vert av sjakkpedagogane til vanleg rekna som ni eller ti poeng, men i denne konkrete konstellasjonen var det likevel Carlsen som freista vinna. Ideen var å promotera a-bonden til ny dronning.

Carlsen-Aronjan, 2. runde.
Stillinga etter 60 trekk.

I diagrammet vinn kvit med a-bonden om den svarte dronninga ofrar seg mot dei kvite offiserane. Men Aronjan hadde full kontroll då han roleg spela kongen til b8 (!). Om kvit slår dronninga med tårnet, er stillinga patt og remis.

Ungararen Peter Leko, som utfordra Vladimir Kramnik til VM-kamp i 2004, var euforisk over eit slikt remisparti. Leko er sjølv kjend som «remiskongen» i verdseliten, og kunne med full tyngde som kommentator på den offisielle sendinga utropa duellen ovanfor til «det beste remispartiet i nyare tid».

Nesten historisk

Carlsen gjekk for siger med svart i tredje runde, men han tok motstandaren på alvor. Det var ingen tysk junior som sat med dei kvite brikkene, men jokeren til arrangørane: den beste kvinna i sjakkverda, Hou Yifan frå Kina (alder 23, rating 2649). Det var eit smart trekk å invitera ei kvinne inn i herreklubben. I fyrste runde slo ho verdsstjerna Caruana, og i neste parti vann ho mot ein av tyskarane. Kunne ho tukta sjølve verdsmeisteren i open klasse?

Etter opninga hadde Carlsen god kontroll, og alle venta at han ville pressa kinesaren i midtspelet. Men slik gjekk det ikkje. Hou Yifan spela best, og ein sensasjon var i lufta like før 30 trekk:

Hou Yifan-Carlsen, 3. runde.
Stillinga etter 29 trekk.

Røynde sjakkspelarar vil sjå at den kvite springaren er betre enn den svarte. Kvit kan hoppa til e3 og vidare til d5-feltet i sentrum. Mot alle andre enn verdsmeisteren ville Hou Yifan ha spela slik, men her vart vørdnaden for stor, og ho avvikla til eit remissluttspel ved å slå bonden på d6 med springaren. Når spelarane byter springarar og dronningar, er den kvite føremonen historie. Men ingen kan ta frå Hou Yifan leiinga etter tre rundar. Om ho til slutt vinn turneringa, vert ho verkeleg historisk.

Carlsen på si side berre smiler og ler. Han ser nesten snill ut med dei nye brillene.

Atle Grønn

Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.