JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Sveriges mange andlet mot verda

Svensk innvandringspolitikk har gått gjennom fleire hamskifte dei siste 100 åra.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
ANTISEMITTISME: Butikkvindauget til ein bokhandlar i Stockholm i 1941.

ANTISEMITTISME: Butikkvindauget til ein bokhandlar i Stockholm i 1941.

ANTISEMITTISME: Butikkvindauget til ein bokhandlar i Stockholm i 1941.

ANTISEMITTISME: Butikkvindauget til ein bokhandlar i Stockholm i 1941.

3408
20231006
3408
20231006

peranders@dagogtid.no

Sverige har ikkje alltid vore eit innvandringsliberalt land. I 1930-åra, da framveksten til nazismen skaka Europa, var målet til den svenske regjeringa å sleppe inn så få flyktningar som mogleg. Særleg var det motvilje mot å late jødar få kome inn i Sverige. Mange jødiske flyktningar frå Hitler-Tyskland vart avviste ved grensa – dei vart ikkje rekna som politiske flyktningar.

Under andre verdskrigen skifta svenske styresmakter line overfor menneske på flukt. Da var det nabofolka som var i naud, og i krigsåra gav Sverige opphald til nærare 200.000 flyktningar, dei aller fleste frå Noreg, Finland, Danmark, Estland og Latvia. Storparten av dei danske jødane berga òg livet ved å flykte til Sverige i 1943.

I etterkrigstida var den svenske flyktningpolitikken ganske restriktiv att, med eit visst unnatak for flyktningar frå Ungarn og andre kommuniststyrte land. Men den sterke økonomiske veksten på 50- og 60-talet skapte stort behov for arbeidskraft. Den måtte hentast frå utlandet.

Forsvensking

Talet på utanlandsfødde innbyggjarar i Sverige auka frå 200.000 i 1950 til 540.000 i 1970. Frå Finland åleine kom det nærare 200.000 arbeidsinnvandrarar i desse åra. Mange nordmenn, tyskarar, jugoslavar og grekarar kom òg til Sverige for å finne arbeid.

Desse innvandrarane vart ikkje til ein ny underklasse i Sverige. Den sterke svenske fagrørsla sikra at dei utanlandske arbeidarane i all hovudsak fekk same løns- og arbeidsvilkår som dei innfødde. Lenge var dessutan målet assimilering: Det var underforstått at innvandrarane skulle lære seg språket, tilpasse seg og bli svenske.

Svensk mosaikk

Mot slutten av 1960-talet byrja nye idear å gjere seg gjeldande, går det fram av kunnskapsoversynet Invandringens historia. Stadig fleire kritiserte assimileringslina og talte for multikulturalisme. Den kanadiske «mosaikken» vart halden fram som eit betre førebilete enn «smeltedigelen» i USA.

Nytenkinga hadde ikkje særlege konsekvensar i første omgang. Arbeidsinnvandringa bremsa brått opp da ei økonomisk krise råka Sverige tidleg på 70-talet, og lenge var talet på flyktningar og asylsøkjarar i Sverige handterleg, kring 10.000 årleg. I 1975 vedtok Riksdagen nye retningsliner som eksplisitt gjorde multikulturalisme til rettesnor for integreringa. Det vart meir statleg støtte til å halde ved like eige språk og eigen kultur, og innvandrarane skulle sjølve avgjere i kva grad dei ville ta ein svensk identitet. Også kriteria for kven som kunne få asyl, vart utvida for å famne fleire.

Nye bølgjer

Dei liberale svenske ideala vart snart sette på prøve av krigar og andre omveltingar rundt i verda. På 80-talet kom mange iranske flyktningar til Sverige, og på 90-talet førte krigane i Jugoslavia til ei ny flyktningbølgje i Europa. I 1992 søkte over 70.000 menneske frå det tidlegare Jugoslavia om opphald i Sverige.

Multikulturalismen er for lengst forkasta som offisiell ideologi i Sverige, og asylpolitikken vart stramma inn i fleire omgangar sidan 80-talet – i alle fall på papiret. Likevel auka innvandringa til Sverige etter tusenårsskiftet, med ein topp under flyktningkrisa i 2015, da det kom 162.000 asylsøkjarar til landet, flest frå Syria. I 2000 var 11 prosent av befolkninga i Sverige fødde i eit anna land. No er andelen 20 prosent.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

peranders@dagogtid.no

Sverige har ikkje alltid vore eit innvandringsliberalt land. I 1930-åra, da framveksten til nazismen skaka Europa, var målet til den svenske regjeringa å sleppe inn så få flyktningar som mogleg. Særleg var det motvilje mot å late jødar få kome inn i Sverige. Mange jødiske flyktningar frå Hitler-Tyskland vart avviste ved grensa – dei vart ikkje rekna som politiske flyktningar.

Under andre verdskrigen skifta svenske styresmakter line overfor menneske på flukt. Da var det nabofolka som var i naud, og i krigsåra gav Sverige opphald til nærare 200.000 flyktningar, dei aller fleste frå Noreg, Finland, Danmark, Estland og Latvia. Storparten av dei danske jødane berga òg livet ved å flykte til Sverige i 1943.

I etterkrigstida var den svenske flyktningpolitikken ganske restriktiv att, med eit visst unnatak for flyktningar frå Ungarn og andre kommuniststyrte land. Men den sterke økonomiske veksten på 50- og 60-talet skapte stort behov for arbeidskraft. Den måtte hentast frå utlandet.

Forsvensking

Talet på utanlandsfødde innbyggjarar i Sverige auka frå 200.000 i 1950 til 540.000 i 1970. Frå Finland åleine kom det nærare 200.000 arbeidsinnvandrarar i desse åra. Mange nordmenn, tyskarar, jugoslavar og grekarar kom òg til Sverige for å finne arbeid.

Desse innvandrarane vart ikkje til ein ny underklasse i Sverige. Den sterke svenske fagrørsla sikra at dei utanlandske arbeidarane i all hovudsak fekk same løns- og arbeidsvilkår som dei innfødde. Lenge var dessutan målet assimilering: Det var underforstått at innvandrarane skulle lære seg språket, tilpasse seg og bli svenske.

Svensk mosaikk

Mot slutten av 1960-talet byrja nye idear å gjere seg gjeldande, går det fram av kunnskapsoversynet Invandringens historia. Stadig fleire kritiserte assimileringslina og talte for multikulturalisme. Den kanadiske «mosaikken» vart halden fram som eit betre førebilete enn «smeltedigelen» i USA.

Nytenkinga hadde ikkje særlege konsekvensar i første omgang. Arbeidsinnvandringa bremsa brått opp da ei økonomisk krise råka Sverige tidleg på 70-talet, og lenge var talet på flyktningar og asylsøkjarar i Sverige handterleg, kring 10.000 årleg. I 1975 vedtok Riksdagen nye retningsliner som eksplisitt gjorde multikulturalisme til rettesnor for integreringa. Det vart meir statleg støtte til å halde ved like eige språk og eigen kultur, og innvandrarane skulle sjølve avgjere i kva grad dei ville ta ein svensk identitet. Også kriteria for kven som kunne få asyl, vart utvida for å famne fleire.

Nye bølgjer

Dei liberale svenske ideala vart snart sette på prøve av krigar og andre omveltingar rundt i verda. På 80-talet kom mange iranske flyktningar til Sverige, og på 90-talet førte krigane i Jugoslavia til ei ny flyktningbølgje i Europa. I 1992 søkte over 70.000 menneske frå det tidlegare Jugoslavia om opphald i Sverige.

Multikulturalismen er for lengst forkasta som offisiell ideologi i Sverige, og asylpolitikken vart stramma inn i fleire omgangar sidan 80-talet – i alle fall på papiret. Likevel auka innvandringa til Sverige etter tusenårsskiftet, med ein topp under flyktningkrisa i 2015, da det kom 162.000 asylsøkjarar til landet, flest frå Syria. I 2000 var 11 prosent av befolkninga i Sverige fødde i eit anna land. No er andelen 20 prosent.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Foto: Nina Djæff

BokMeldingar
Ronny Spaans

Eit sandkorn i maskineriet

Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Ordskifte
PerVaglum

Vestre må avslutte konflikter og beklage

«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis