Andreas Hompland

hompland@online.no

Årets evige rundgang må markerast med inndelingar, overgangar og høgdepunkt: nyttårsaftan, midtsommar, elgjakt, hausttakkefestar og ymist anna. Det skal merkast i meir enn i ordi at det er slutt på det som i gamle og lite fleksible dagar var fellesferien. Den politiske og litterære hausten blir dratt i gang for dei ytringskulturelle i ei blanding av politikk og posering, kapital og katedral, materielle og åndelege verdiar.

MINGLEVEKA I ARENDAL er eit vorspiel. Demokratiets dansegolv blir det kalla, for dei som kan føra og kjenner dansen.

Sjølv om Arendalsveka er svenskimport, er det gjort eit dyktig arbeid med tilpassing og imagebygging i den akterutsigla seglskutebyen, som er blitt eit slags anneks til Kristiansand i det nye Agder. Det høyrbare bysbarnet Jon Gelius bør vera på plass på ein flåte i pollen med den faste poolen av politikarar som har mellombels opphald i den korporative kanalbyen.

ALLE ORGANISASJONAR med
sterke interesser og respekt for seg sjølv er der. Men også dei som ikkje har, men gjerne vil ha respekt, henger seg på og vil vera med, om det så berre er med ein stand og eit obskurt møte i ei sidegate. Alle skal med, bortsett frå dei som direksjonen meiner er udemokratiske og ufine – Sian og sånne.

Det går rykte om at til og med utanriksredaktøren i det tvedestrandske lokalbladet Fjesingen var på veg, men at han tok feil lei i Amtmannsvingen og hamna i Vegårshei.

DEI SOM IKKJE ER DER, er irrelevante i samfunnsdebatten. Det er bodskapen frå Geelmuyden Kiese og fyrstehusa som tilbyr sine høgt fakturerte tenester til organisasjonar utan eventkompetanse og ein bøling av profesjonelle samfunnskontaktar.

Stilen er uformell, men utsøkt, med laus snipp og utan slips, og med enkelt nattleie i utleigerom, hytter, motorbåtar og jåtar. Ingen er uniformerte i bunad og nisselue, så det må eksfru Stordalen eta i seg.

DEN SAMRØYSTES utgreiinga frå den mangfaldige Ytringsfridomskommisjonen (NOU 2022:9) var ein slags andakt for mingleveka. Når Kjetil Rolness, Vebjørn Selbekk og andre kranglefantar, kålormar og hæstkukar kan finna saman og tolerera kvarandre i ein open og opplysande offentleg samtale, vitnar det om stort konsensuspotensial i det norske usemjefellesskapet.

NESTE FASE i haustritualet er hagefestane, gjerne kopla til framlegging av det forlaga har å by på til jul. Det er stor skilnad på å bli personleg invitert og å melda seg på opne invitasjonar, slik nokre nisjeaviser og organisasjonar gjer. Mange blir desperate og begynner å lura på grunnen om invitasjonen ikkje kjem.

Aschehoug toppar gullrekka. Sjå-og-høyr-faktoren er høg, men dei som er der, legg vekt på dei gode samtalane. Rett nok ikkje lange og djupe samtalar, men meir sånn hei-på-deg-hyggeleg-lenge-sidan-sist, før ein må vidare etter ein omveg innom brønnen, for å mingla er å blanda seg.

Årevis etter kan ein i ruskevêr møta og nikka innforstått til andre som ber ein paraply med Aschehoug-logo, frå den regnfulle hagefesten då det var paraply til alle, også Elias Rukla.

DET ER MANGE MYTAR om sataniske verstingar og segner om ubehagelege episodar med spytting, spotting og spying. Men eitt ikonisk bilde står spikra: Salman Rushdie, som mellom dødsdommen over seg og skota mot William Nygaard, handhelsa på kyrkjestatsråd Hernes og kulturminister Kleveland i Aschehougs hage i 1992.

BYRÅSJEFEN HAR ALDRI vore på noka invitasjonsliste. Det usynlege arbeidsfolket i Forvaltninga, dei som ber landet, er ikkje der.

Derimot er han, saman med alle kulturkjerringane, ein flittig gjest på litterære arrangement, foredrag og debattar på bibliotek, senioruniversitet og litteraturhus. Men han er blitt varsam med å ta ordet etter at Lars Saabye Christensen hengde ut den tilfeldige nordmannen og grå byråkraten Gordon Mo, han som gjekk amok og gjorde skandale på offentlege møte.

VERTINNA LURER PÅ om Spaltisten får fleire invitasjonar til Arendal og hagefestar, så perfid som han skriv om dette oppskrytte fenomenet i Oslofjordbotn.

Men ho tek seg i det og tenker at det nok er omvendt: All merksemd er god PR. Den som skriv som om noko skulle vera litt komisk og overflødig, medverkar til å gjera det meir tiltrekkande og mindre overflødig. For det høyrest jo forlokkande ut å høyra til dei utvalde, og det det kan føra med seg.

DER ER HO PÅ LINE med den emeriterte medieprofessoren Jostein Gripsrud i Bergen. Då han kommenterte Klassekampens reportasjar om akademiske og medialiserte småkongar, var han ute etter journalistisk sneversyn og nettverking i oslobobla. Dømet hans kan utleggast slik:

Ein boblejournalist kan ha snappa opp at ein professor seier noko om at på denne hagefesten er ein deltakar i den borgarlege ålmenta. Det lagrar han i bakhovudet og reknar med at akademikaren er eit Habermas-kunnig flogvit. Så neste gong han har bruk for ein ekspert på offentleg meiningsdanning, veit han kven han skal gå til.

Om han ikkje får noko brukbart ut av det, kan han jo kontakta sjølve sitatkongen, den pensjonerte valforskaren Bernt Aardal, han som tok over fana etter Henry Valen. Aardal svarer velviljug og formidlande på det han blir spurd om, både sakleg og med ei sitatvennleg spissformulering. Men han viser ingen trong til å vera normativ og spekulativ. Det skal det mot til, men likevel blir det nok att til at han toppar den akademiske sitatlista, utan å måtta bera den akademisk fnysande merkelappen «rikssynsar».

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.