CD

Johann Sebastian Bach:

Vor deinen Thron

Saya Hashino, orgel. Solo Musica 2022

Klavermusikk er i dag synonymt med musikk for piano. Slik var det ikkje i barokken. Ordet klaver kjem frå latin clavis, der det tyder «nykel» eller «tangent». Eit klaverinstrument er difor i grunnen berre ei fellesnemning for instrument der ein spelar på eit klaviatur med tangentar.

Då Johann Sebastian Bach (1685–1750) nytta omgrepet «klaver» (tysk Clavier), kunne det difor tyda instrument der tonen blir laga ved at ein streng blir knipsa på med eit plekter (cembalo), ved at ein hammar slår på strengen (hammarklaver), eller ved at luft blir tilført ei pipe (orgel).

I barokktida var yrkesmusikarar allmennpraktikarar, og det var sjølvsagt at ein cembalist også spelte orgel, og at ein organist også spelte cembalo. Men i vår tids spesialiserte musikkliv er det få som spelar fleire instrument på profesjonelt nivå. Her er japanske Saya Hashino eit unntak som opptrer på både moderne klaver, cembalo og orgel. Repertoaret hennar femner om fire hundre år, med alt frå solomusikk til romantiske klaverkonsertar.

Staccato

På plata Vor deinen Thron framfører ho Bachs orgelmusikk på det nyrestaurerte orgelet i Saint-Germain-kyrkja i Genève. Her kler ho stillinga som organist (i tillegg til at ho arbeider som healer innanfor japansk alternativ medisin).

Albumet byr på reine instrumentalformer som fuge og triosonate, og verk der ein salmemelodi er utgangspunktet for komposisjonen. Alt i opningstaktane til Toccata, adagio og fuge i C-dur, BWV 564, som Bach skreiv i Weimar i 1708, merkar me særtrekket ved Hashinos spelemåte: kvass artikulasjon og ein tendens til å avslutta frasane abrupt, med ein slags musikalske utropsteikn.

I partia utetter i den improvisasjonsaktige fyrste­satsen, som har lange lekkjer med snøgge notar, peiser ho på, mest heilt utan aksentar undervegs. Same framgangsmåte høyrer me i fugen, der temaet er artikulert med staccato. Eg likar for så vidt det motoriske drivet i tolkinga hennar, men den skarpe artikulasjonen verkar etter kvart maniert. Avslutningane blir så korte at snerten forsvinn.

Folkefrelsar

Eitt av dei salmebundne verka på plata er Nun komm, der Heiden Heiland, BWV 659. I dette koralpreludiet høyrer me ein ornamentert versjon av melodien til «Folkefrelsar til oss kom» i den øvste av dei fire stemmene. Men Hashino freistar ikkje å etterlikna det vokale når ho formar frasane, difor manglar dei retning.

På klaver trur eg det ville fungert betre, der kan ein nemleg nytta dynamikk (gjennom ulik styrke i anslaget) for å få fram nyansar. På orgel er tonen derimot «bein» – ein kan ikkje endra tonestyrken og har berre artikulasjon og små tempoforskyvingar til rådvelde for å skapa retning og variasjon.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.