Kven var Regina Fischer?
Regina Fischer (1913–1997) med sonen Bobby før dei miste kontakten.
Fotograf ukjend.
Det spørsmålet stilte FBI gjennom 30 år, i ei mappe på over 750 sider. I sumar er det 50 år sidan den legendariske VM-kampen i Reykjavik der Bobby Fischer slo russaren Boris Spasskij. Amerikanaren var rabiat antikommunist og antisemitt, to karaktertrekk som vert interessante i ljos av lagnaden til mor hans.
I slutten av tenåra drog Regina frå USA til Berlin, der ho trefte jødiske Hans-Gerhardt Fischer. Då nazistane kom til makta i 1933, flykta dei til Sovjetunionen. Heime i USA var det restriksjonar for kvinner og jødar på medisinstudiet. For ei fattig jødisk jente var det i praksis umogleg å koma inn på studiet. Men i Moskva kunne Regina studera medisin.
Dottera Joan vart fødd i 1937 under Stalins terror. Året etter flykta mor og dotter til Paris. Den separerte ektemannen kjempa i den spanske borgarkrigen og hamna seinare i Chile, der han vart aktiv i kommunistpartiet. Regina, attende i Portland i Oregon i USA, melde seg inn i kommunistpartiet i 1945. Ho vart ekskludert i 1953. Herr Fischer fekk ikkje innreise til USA, og paret vart formelt skilde i 1945.
Sonen Bobby vart fødd i 1943. I 2002 kunne ein lesa i FBI-mappa at faren var ungarsk-tysk-jødiske Paul Nemenyi, matematikar i verdsklasse, som døydde i 1952.
Regina Fischer vart ein fanatisk yrkesdemonstrant. Ho kjempa òg for sonen, ofte mot vilja hans, som då ho gjekk til sveltestreik i seks dagar for å pressa sjakkforbundet til å finansiera det amerikanske laget i sjakk-OL i Leipzig i 1960. Same år vart ho sentral i ein fredsmarsj frå San Francisco til Moskva (mest til fots, men òg med fly til London og ferje over kanalen til Frankrike). Framme i Moskva drakk ho te med fru Khrusjtsjov.
17 år gamle Bobby hadde droppa ut av skulen, og systera Joan hadde gift seg. Mora sytte for at sonen hadde pengar til å klara seg åleine i New York på vegen mot verdsmeistertittelen.
Regina var ikkje sovjetisk spion. Ho gifte seg på nytt i England, der ho arbeidde som barnelækjar. Som pensjonist hjelpte ho flyktningar i Nicaragua og Honduras. Ho skreiv bøker om ulike emne, snakka seks språk og studerte dataprogrammering mot slutten av livet.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Det spørsmålet stilte FBI gjennom 30 år, i ei mappe på over 750 sider. I sumar er det 50 år sidan den legendariske VM-kampen i Reykjavik der Bobby Fischer slo russaren Boris Spasskij. Amerikanaren var rabiat antikommunist og antisemitt, to karaktertrekk som vert interessante i ljos av lagnaden til mor hans.
I slutten av tenåra drog Regina frå USA til Berlin, der ho trefte jødiske Hans-Gerhardt Fischer. Då nazistane kom til makta i 1933, flykta dei til Sovjetunionen. Heime i USA var det restriksjonar for kvinner og jødar på medisinstudiet. For ei fattig jødisk jente var det i praksis umogleg å koma inn på studiet. Men i Moskva kunne Regina studera medisin.
Dottera Joan vart fødd i 1937 under Stalins terror. Året etter flykta mor og dotter til Paris. Den separerte ektemannen kjempa i den spanske borgarkrigen og hamna seinare i Chile, der han vart aktiv i kommunistpartiet. Regina, attende i Portland i Oregon i USA, melde seg inn i kommunistpartiet i 1945. Ho vart ekskludert i 1953. Herr Fischer fekk ikkje innreise til USA, og paret vart formelt skilde i 1945.
Sonen Bobby vart fødd i 1943. I 2002 kunne ein lesa i FBI-mappa at faren var ungarsk-tysk-jødiske Paul Nemenyi, matematikar i verdsklasse, som døydde i 1952.
Regina Fischer vart ein fanatisk yrkesdemonstrant. Ho kjempa òg for sonen, ofte mot vilja hans, som då ho gjekk til sveltestreik i seks dagar for å pressa sjakkforbundet til å finansiera det amerikanske laget i sjakk-OL i Leipzig i 1960. Same år vart ho sentral i ein fredsmarsj frå San Francisco til Moskva (mest til fots, men òg med fly til London og ferje over kanalen til Frankrike). Framme i Moskva drakk ho te med fru Khrusjtsjov.
17 år gamle Bobby hadde droppa ut av skulen, og systera Joan hadde gift seg. Mora sytte for at sonen hadde pengar til å klara seg åleine i New York på vegen mot verdsmeistertittelen.
Regina var ikkje sovjetisk spion. Ho gifte seg på nytt i England, der ho arbeidde som barnelækjar. Som pensjonist hjelpte ho flyktningar i Nicaragua og Honduras. Ho skreiv bøker om ulike emne, snakka seks språk og studerte dataprogrammering mot slutten av livet.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Selv med økende immunitet i befolkningen, viser tilgjengelige, men altfor sparsomme data at sars-cov-2-viruset fortsetter å belaste vårt samfunn, skriver Gunhild Alvik Nyborg.
Foto: Stian Lysberg Solum / NTB
Svar til Preben Aavitsland
Å gjennomgående underkjenne seriøse, konsistente forskningsresultater er vitenskapsfornektelse.
Den andre boka i septologien til Asta Olivia Nordenhof er no komen på norsk.
Foto: Albert Madsen
Kapital, kjærleik og Scandinavian Star
Asta Olivia Nordenhof held på med ein dyster romanserie om dødsbrannen på «Scandinavian Star». Ho vil likevel ikkje gi opp vona om at dagens verdsorden kan endrast til noko betre.
Judith Butler er filosof og ein frontfigur innanfor kjønnsteori.
Foto: Thomas Lohnes / NTB
Paven midt imot
Alle lèt til å misforstå kvarandre i kjønnsdebatten. Judith Butler blir både dyrka og demonisert av folk som ikkje har lese eit ord av bøkene hen skriv.
«Kald kveld» (1975), 51 x 64 cm. I dei seinare måleria lausriv Schultz seg frå dei strenge komposisjonsprinsippa og fører ein ny vitalitet inn i kunsten sin.
Verdien av det vakre
Telemark Kunstmuseum har løfta fram ein mellomkrigskunstnar som har vore gløymd altfor lenge. Fargekunstnaren Alexander Schultz (1901–1981) toler godt dagens lys.
Den israelske militære talspersonen, admiral Daniel Hagar, møter media.
Foto: Amir Cohen / Reuters / NTB
Iransk kanondiplomati
Det iranske åtaket mot Israel bognar av strategiske bodskapar. Og mottakarane er mange.
Papiravisa